"ਉਹ ਕੱਲੇ ਕੱਲੇ ਦੀ ਪੁੱਛ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ," ਸੈਲੀਵਾਨੋਵ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਤੇ ਅਚਾਨਕ ਉਸ ਨੂੰ ਜਿਉਂ ਨੀਂਦ ਨੇ ਘੇਰ ਲਿਆ।
ਖਾਣੇ ਸਮੇਂ, ਇੱਕ ਸੁਹਣੀ ਜਿਹੀ ਕਸਾਕ ਤੀਵੀਂ ਨੇ ਫੱਟਿਆਂ ਉੱਤੇ ਧੂੰਆਂ ਛੱਡਦੀ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਦੀ ਤਰੀ, ਜੋ ਚਰਬੀ ਨਾਲ ਢੱਕੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਲਿਆ ਕੇ ਧਰ ਦਿੱਤੀ।
"ਖਾਓ ਮੇਰੇ ਦਿਲਦਾਰੋ ।"
"ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਚੁੜੇਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੂੰ ਖਾਹ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ।"
"ਕੀ ਮਤਲਬ ਏ ਤੁਹਾਡਾ ?"
"ਖਾਹ ਖਾਹ ਪਹਿਲਾਂ ਤੂੰ ?"
ਉਸ ਕਰਾਸ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਬਣਾਇਆ ਤੇ ਚਮਚ ਤਰੀ ਵਿੱਚ ਡੋਬ ਦਿੱਤੀ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਝੱਟ ਥਲਿਓਂ ਧੂੰਆਂ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਉਹ ਫੂਕਾਂ ਮਾਰਦੀ, ਚਮਚ ਵਿਚੋਂ ਤਰੀ ਦੇ ਸੁੜਾਕੇ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਪਈ।
"ਹੋਰ ਲੈ ! ਸਾਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਕਈ ਬੰਦੇ ਜ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਨੇ। ਜਾਨਵਰ ਕਿਤੋਂ ਦੇ। ਸ਼ਰਾਬ ਲਿਆ ।"
ਖਾਣੇ ਮਗਰੋਂ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸੈਲੀਵਾਨੋਵ ਇੱਕ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ, ਆਪਣੀ ਮੋਟਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਏ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬਿਆਨਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੇ।
ਮੋਟਰ ਜਿਸ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਆਈ ਸੀ, ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਹੌਲੀ ਗਤੀ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਰਾਹਾਂ ਤੋਂ ਫਿਰ ਲੰਘਦੀ ਵਾਪਸ ਟੁਰ ਗਈ । ਸੈਲੀਵਾਨੋਵ ਦੇ ਰਸਾਲੇ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬੈਠਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤਣੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਰੀਵਾਲਵਰ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਤੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ, ਅੱਗੇ ਪਿੱਛੇ ਅਤੇ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਰਸਾਲੇ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਦੇਹਾਂ ਚੋੜੀਆਂ ਕਾਠੀਆਂ ਉੱਤੇ ਝੂਲਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਸੁੰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚਿਣਗਾਂ ਨਿਕਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।
ਮੋਟਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਘਟੜ ਘਟੜ ਕਰਦੀ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਘੱਟੇ ਦੀ ਇੱਕ ਪਤਲੀ ਪੂਛ ਉਡਾਂਦੀ ਟੁਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ।
ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਰਕੇ ਮੋਟਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਰਸਾਲੇ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਉੱਤੋਂ ਇਕ ਭਾਰ ਜਿਹਾ ਹੌਲਾ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ ਤੇ ਇੰਜਣ ਦੀ ਸੁਰ ਨਾਲ ਸੁਰ ਰਲਾ ਕੇ ਸੈਲੀਵਾਨੋਵ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖੜੇ ਸੁਣਾਨ ਲੱਗ ਪਏ: ਹਰ ਚੀਜ਼ ਢਿੱਲੀ ਸੀ, ਲੜਾਈ ਦੇ ਹੁਕਮ ਮੰਨੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਜਾਂਦੇ, ਕਸਾਕਾਂ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਟੋਲੀਆਂ ਅੱਗੇ ਉਹ ਨੱਸ ਪਏ: ਦੋ ਦੋ ਚਾਰ ਚਾਰ ਕਰਕੇ, ਦਿਲ ਛੱਡ ਬੈਠੀਆਂ ਯੂਨਿਟਾਂ ਦੇ ਬੰਦੇ, ਭਗੌੜੇ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ਤੇ ਜਿੱਧਰ ਜੀ ਕੀਤਾ, ਚੱਲੇ गष्टे।
ਸੈਲੀਵਾਨੋਵ ਨੇ ਸਿਰ ਨੀਵਾਂ ਕਰ ਲਿਆ।
"ਤੇ ਜੇ ਕਿਤੇ ਸਾਨੂੰ ਕਸਾਕ ਟੱਕਰ ਗਏ, ਕੱਖ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਸਾਡਾ.... ।"