ਕੋਜੂਖ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਵੇਖਦਾ ਰਿਹਾ; ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਫ਼ੌਲਾਦ ਵਾਂਗ ਚਮਕ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਚਿਹਰਾ ਲੋਹੇ ਵਰਗਾ ਹੋਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤੇ ਜਬਾੜੇ ਘੁੱਟੇ ਗਏ ਸਨ।

ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਛੱਕੜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਢੁੱਕ ਗਏ, ਬਸ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਪਤਲੀ ਜਿਹੀ ਕਤਾਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਖਲ੍ਹਤੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਫਿਰ ਉਹ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਾਂਗ, ਹੱਦ ਬੰਨੇ ਤੋੜ ਕੇ, ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਖਿਲਰ ਗਏ, ਗੋਲ ਗੋਲ ਟੋਪੀਆਂ ਤੇ ਫੜ ਫੜਾਂਦੇ ਰਿਬਨ ਕਾਲਾ ਛੱਕੜਾ ਤੇ ਵਿਚ ਖਲ੍ਹਤਾ ਕੋਜੂਖ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਟਾਪੂ ਵਾਂਗ ਲੱਗਦੇ ਸਨ।

ਇੱਕ ਭਾਰੇ ਜਿਹੇ ਚੌੜੇ ਮੋਢਿਆਂ ਵਾਲੇ ਮਲਾਹ ਨੇ ਜਿਸ ਕਾਰਤੂਸਾਂ ਦੀ ਪੇਟੀ ਦੋ ਰੀਵਾਲਵਰ, ਤੇ ਦੋ ਹੱਥ ਗੋਲੇ ਲਟਕਾਏ ਹੋਏ ਸਨ, ਛੱਕੜੇ ਨੂੰ ਜਾ ਹੱਥ ਪਾਇਆ। ਛੱਕੜਾ ਹਿਲ ਗਿਆ ਤੇ ਚੀਂ ਚੀਂ ਕਰ ਉੱਠਿਆ। ਉਹ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਛੱਕੜੇ ਵਿੱਚ ਕੋਜੂਖਦੇ ਨਾਲ ਢੁੱਕ ਕੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਆਪਣੀ ਰਿਬਨਾਂ ਵਾਲੀ ਗੋਲ ਟੋਪੀ ਲਾਹ ਕੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜ੍ਹ ਲਈ ਤੇ ਇੱਕ ਭਾਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਜੋ ਸਮੁੰਦਰੀ ਹਵਾ ਤੇ ਖਾਰੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਕਰਾਂਦੀ ਸੀ, ਗੱਜਿਆ:

"ਸਾਥੀਓ! ਅਸੀਂ ਮਲਾਹ ਇਨਕਲਾਬੀ ਕੋਜੂਖ ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਅੱਗੇ ਆਪਣਾ ਕਸੂਰ ਕਬੂਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ, ਜਦ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਣ ਵਿੱਚ ਜੁਟਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਸਾਂ ਉਸ ਦੀ ਕੋਈ ਮਦਦ ਨਾ ਕੀਤੀ, ਸਗੋਂ ਨੁਕਤਾਚੀਨੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸਾਂ ਬੜਾ ਗਲਤ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਲਾਹ ਇੱਥੇ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕੱਤਰ ਹੋ ਕੇ ਸਾਥੀ ਕੋਜੂਖ ਅੱਗੇ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਝੁਕਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਤਹਿ ਦਿਲ ਤੋਂ ਆਖਦੇ ਹਾਂ: ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਨਾਰਾਜ਼ ਨਾ ਹੋਵੇ।"

ਪਿੱਛੋਂ ਜਿਉਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਗਰਜ ਉੱਠੀਆਂ:

"ਸਾਥੀ ਕੋਜੂਖ, ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਫਸੋਸ ਹੈ, ਸਾਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿਓ।"

ਤਗੜੇ ਹੱਥਾਂ ਨੇ ਕੋਜ਼ੂਖ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਤੇ ਹੱਥੋਂ ਹੱਥ ਉਛਾਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਕੋਜੂਖ ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂ ਤਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਕਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਕਦੇ ਉੱਪਰ ਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਕਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਦਿੱਸਦਾ ਹੀ ਨਾ-ਸਟੈਪੀ, ਆਕਾਸ਼ ਤੇ ਲੋਕ ਇੰਝ ਜਾਪਦੇ ਸਨ, ਜਿਉਂ ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੇ ਛੱਕੜੇ ਦੇ ਪਹੀਏ ਉਡਾਈ ਲਈ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋਣ।

“ਓਏ ਮਾਰ ਦਿਓਗੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁੱਤੀ ਦੇ ਪੁੱਤੋ, ਆਂਦਰਾਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਛੱਡੀਆਂ ਜੋ ਮੇਰੀਆਂ।"

ਤੇ ਇੱਕ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਸਿਰੇ ਤੱਕ ਸਭ ਕੁਝ ਤੋੜਦੀ ਭੰਨਦੀ ਜਿਉਂ ਇੱਕੋ ਆਵਾਜ਼ ਗੂੰਜੀ:

"ਹੁੱਰਾਹ... ਸਾਡਾ ਬਟਕੇ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ! ਹੁੱਰਾ ਹ.ਹ।"

ਜਦ ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਛੱਕੜੇ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਕੋਜ਼ੂਖ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਲੜਖੜਾ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਨੀਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸੁੰਗੜ ਗਈਆਂ ਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਸ਼ਕਰੀ