ਜਿਉਂ ਕਿਸੇ ਘੜੀ ਕੁਝ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਸ਼ਾਇਦ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਵੇਰ ਗੋਲੀ ਦੀ ਠਾਹ ਹੋਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।

"ਕੌਣ?"

"ਮਿਤੱਰ।"

“ਕੌਣ ਏ ਭਾਈ... ਤੇਰੀ ਸ਼ਾਮਤ ਆਈ ਏ।"

ਦੋ ਸੰਗੀਨਾਂ ਅਛਪਲੀਆਂ ਅੱਗੇ ਨੂੰ ਨਿਕਲ ਆਈਆਂ।

"ਕੰਪਨੀ ਕਮਾਂਡਰ ।" ਉਸ ਆਖਿਆ ਤੇ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦਾ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਜਿਹੇ ਬੋਲਿਆ।

"ਤੋਪ ਗੱਡੀ।”

"ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ।"

ਅਲੈਕਸੀ ਛੱਕੜਿਆ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਲਾਂ ਦੇ ਭੁਲੇਖੇ, ਮੂੰਹ ਮਾਰਦੇ ਘੋੜਿਆਂ, ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਸੁੱਤੇ ਬੰਦਿਆਂ, ਦਰਿਆ ਦੀ ਗੜ੍ਹਕ ਤੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਭੌਂਕਣ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਹਾਂ ਲੱਤਾਂ ਲਤਾੜਦਾ ਲੰਘੀ ਗਿਆ। ਕਿਸੇ ਕਿਸੇ ਛਕੜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜਾਗਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਭਿਣਕ ਪੈ ਰਹੀ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਬੀਵੀਆਂ ਨਾਲ ਘੁਸਰ ਫੁਸਰ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ। '

ਨਸ਼ਈ ਹੋਏ ਪਏ ਨੇ ਫਿਰ, ਬਦਜ਼ਾਤ । ਲੱਗਦਾ ਏ ਕਸਾਕਾਂ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਡੱਫ ਗਏ ਨੇ । ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਜੇ ਮਤ ਟਿਕਾਣੇ ਰੱਖਣ ਸਕਣ ਤਾਂ ਇਹ ਕੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕਸਾਕਾਂ ਨੇ ਹਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸਾਨੂੰ ਵੱਢਿਆ ਨਹੀਂ ? ਬੇਵਕੂਫ਼ । ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਗੇ ਹੀ ਕਿਸੇ ਚਿੱਟੀ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਿਆ.... ਇੱਕ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਝੁੱਗੀ... ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਚਿੱਟੇ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਟੋਟਾ। 'ਹਾਲਾਂ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਚਿਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ- ਜੋ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਨੇ । ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੁੱਲ ਦਸ ਤੋਪ ਗੱਡੀਆਂ ਨੇ ਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਲਈ ਕੁੱਲ ਦਸ ਗੋਲੇ, ਜਦ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਘਾਟ ਨਹੀਂ।"

ਉਹ ਸਫੈਦ ਚੀਜ਼ ਹਿਲੀ ਜੁਲੀ।

"ਅੰਕਾ ਤੂੰ ਏਂ?"

"ਤੂੰ ਰਾਤ ਕਿੱਥੇ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਏਂ ?"

ਇੱਕ ਕਾਲਾ ਘੋੜਾ ਭੁੰਜੇ ਪਏ ਦੋ ਬੰਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਏ ਘਾਹ ਦੇ ਢੇਰ ਵਿੱਚ ਮੂੰਹ ਮਾਰੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ... ਅਲੈਕਸੀ ਕਾਗਜ਼ ਵਿੱਚ ਤਮਾਕੂ ਵਲ੍ਹੇਟ ਕੇ ਇੱਕ ਸਿਗਰਟ ਬਣਾਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਇੱਕ ਛੱਕੜੇ ਲਾਗੇ ਪਈ ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਆਪਣੀ ਨੰਗੀ ਲੱਤ ਨੂੰ ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਖੁਰਕਣ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਛੱਕੜੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਕੰਬਲ ਵਿੱਚੋਂ ਘੁਰਾੜਿਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਆ ਰਹੀ ਸੀ - ਕੁੜੀ ਦਾ ਪਿਉ ਗੂਹੜੀ ਨੀਂਦ ਸੁੱਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।

"ਕੀ ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਚਿਰ ਠਹਿਰਾਂਗੇ ?"

"ਨਹੀਂ ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਇੱਥੋਂ ਛੇਤੀ ਹੀ ਚਾਲੇ ਪਾਣ ਵਾਲੇ ਹਾਂ" ਅਲੈਕਸੀ ਸਿਗਰਟ ਦਾ ਕਸ਼ ਲਾਂਦਾ ਬੋਲਿਆ।