ਉਜਾੜਾ

ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਪੈ ਗਈ, ਜਦ ਉਜਾੜੇ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ। ਰੋਟੀਆਂ ਪਕਾਉਣੀਆਂ ਵਿੱਚੇ ਛੱਡ ਰੇਡਿਓ ਕੋਲ ਜਾ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਸੁਣਨ ਲੱਗੀ। ਖ਼ਬਰਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਸੀ ਕਿ ਵੰਡ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਵੱਢ ਟੁੱਕ ਹੋਣ ਲੱਗ ਗਈ ਏ।

ਕਾਫਲਿਆਂ ਦੇ ਕਾਫ਼ਲੇ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਆ ਰਹੇ ਨੇ। ਬੀਬੀ ਨੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਹੱਥ ਮਾਰਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਪ੍ਰੀਤੇ ਨੂੰ ਬਾਹਲਾ ਭੋਇੰ ਦਾ ਮੋਹ ਜਾਗਦਾ ਸੀ, ਅਖੇ ਤੁਸੀਂ ਜਾਉ। ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਨਾ ਟਿਕ ਟਿਕਾ ਹੋਏ ਤੋਂ ਥੋਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈ ਬੁਲਾ ਲਊ। ਹੁਣ ਫਸ ਗਿਆ ਉੱਧਰ ਹੀ ਪਤਾ ਨੀ ਕਿਹੋ ਜਾ ਕਲੈਣਾ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹਿਆ। ਮਸਾਂ ਮੰਗ-ਮੰਗ ਲਿਆ ਸੀ ਰੱਬ ਕਲੋਂ... ਨੇਜਾਣੀਏ ਹੁਣ ਕੋਈ ਭਾਣਾ ਵਰਤ ਗਿਆ...ਕੀ ਕਰੂ ਮੈਂ... ਸਾਹ ਵਰੋਲਦੀ ਫਿਰਦੀ ਆ... ਉਹ ਕਲੈਹਣੀ ਵੀ ਤਾਂ ਨੱਪੀ ਬੈਠੀ ਹੋਊ ਕਿ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਰਹਿ... ਬਾਹਲਾ ਇਸ਼ਕ ਜਾਗਦਾ।" ਐਨਾ ਆਖਦੀ ਨੇ ਉਹਨੇ ਰੇਡਿਓ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਰੋਟੀ ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਮਨ ਨਾ ਕੀਤਾ। ਛਾਬੇ 'ਚ ਦੋ ਕੁ ਰੋਟੀਆਂ ਲਪੇਟ ਕੇ ਉਵੇਂ ਹੀ ਛਾਬਾ ਹਾਰੇ 'ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।

ਉੱਧਰ ਪ੍ਰੀਤਾ ਕਾਫ਼ਲੇ 'ਚ ਉਧਰੋਂ ਚੱਲ ਪਿਆ ਸੀ। ਰਾਸਤੇ 'ਚ ਪਿਆਸ ਲੱਗਦੀ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਚੂਲੀ ਪੀ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲੈਂਦਾ। ਡੇਢ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਬੌਂਦਲਿਆ ਹੋਇਆ ਪ੍ਰੀਤਾ ਮਾਸੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪੁੱਜਾ। ਮਾਸੀ ਦੀ ਕੁੜੀ ਬਿਸ਼ਨੀ ਬਾਹਰਲੇ ਘਰ ਧਾਰ ਚੋਅ ਰਹੀ ਸੀ। ਪ੍ਰੀਤਾ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਮੱਝ ਡਰ ਕੇ ਤ੍ਰਬਕ ਗਈ ਤੇ ਬਿਸ਼ਨੀ ਨੇ ਧਾਰ ਵਿੱਚੇ ਛੱਡ ਖਲੋ ਕੁ ਦੇਖਿਆ। ਪਾਟੇ, ਮੈਲੇ ਕੁਚੈਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਾਲੇ ਤੇ ਘਸਮੈਲੇ ਚੇਹਰੇ ਨਾਲ ਓਪਰੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਬਿਸ਼ਨੀ ਡਰ ਗਈ।

ਡਰ ਕੇ ਅੱਧ ਕੁ ਚੋਏ ਦੁੱਧ ਵਾਲੀ ਬਾਲਟੀ ਲੈ ਕੇ ਘਰ ਵੱਲ ਨੱਠੀ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਹੜਬੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਆਵਦੇ ਵੀਰ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ, "ਵੀਰ ਜੀ ਬਾਹਰਲੇ ਘਰੇ ਕੋਈ ਓਪਰਾ ਬੰਦਾ ਆਇਆ, ਕੋਈ ਚੋਰ ਲੱਗਦਾ ..." ਵੀਰ ਜੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਬਾਹਰਲੇ ਘਰ ਵੱਲ ਹੋ ਤੁਰੇ ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਪਾਟੇ ਲੀੜਿਆਂ ਵਾਲਾ ਉਹ ਅਣਜਾਣ ਬੰਦਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਾਲੇ ਚਵੱਚੇ 'ਚੋਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਾਂਗ ਪਾਣੀ ਪੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਭੁੱਖਾ ਹੋਵੇ। ਵੀਰ ਜੀ ਨੇੜੇ ਗਏ ਤੇ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੇ, "ਕੌਣ ਆ ਉਏ...।" ਪ੍ਰੀਤੇ ਨੇ ਆਵਦੀ ਮਾਸੀ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੇ