"ਚਲੋ ਜਵਾਨ ਅੰਦਰ! ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਸੌਂ ਲਓ! ਫਿਰ ਉੱਠ ਕੇ ਪੁਲਾਓ ਖਾਣਾ।"
ਸਿਪਾਹੀ ਘਰ ਅੰਦਰ ਲਾਸ਼ਾਂ ਵਾਂਗੂ ਜਾ ਡਿੱਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੱਤੇ ਕਿ ਰਾਤ ਹੋਣ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਾਸਾ ਵੀ ਨਾ ਬਦਲਿਆ। ਕਿਰਗਿਜ਼ਾ ਨੇ ਪੁਲਾਓ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖਵਾਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ਦੀਆਂ ਉੱਭਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ ਥਪਥਪਾਇਆ।
"ਖਾਓ, ਜਵਾਨੋ, ਖਾਓ! ਤੁਸੀਂ ਸੁੱਕ ਹੀ ਗਏ ਹੋ! ਖਾਓ, ਤਕੜੇ ਹੋ ਜਾਓਗੇ!”
ਇਹ ਲੋਕ ਖਾਣੇ 'ਤੇ ਬਸ ਟੁੱਟ ਹੀ ਪਏ। ਚਰਬੀ ਵਾਲੇ ਪੁਲਾਓ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਢਿੱਡ ਫੁੱਲ ਗਏ ਅਤੇ ਬਹੁਤਿਆਂ ਦੀ ਤਾਂ ਤਬੀਅਤ ਵੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਭੱਜ ਕੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ, ਤਬੀਅਤ ਹਲਕੀ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਮੁੜ ਕੇ ਫਿਰ ਖਾਣ ਲੱਗਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਢਿੱਡ ਫਿਰ ਭਰ ਗਏ, ਸਰੀਰ ਗਰਮ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਸੌਂ ਗਏ।
ਪਰ ਮਰਿਊਤਕਾ ਅਤੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਨਹੀਂ ਸੁੱਤੇ।
ਮਰਿਊਤਕਾ ਅੰਗੀਠੀ ਵਿੱਚ ਬਲਦੇ ਕੋਲਿਆਂ ਕੋਲ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਉਹ ਬੀਤੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।
ਉਹਨੇ ਆਪਣੇ ਥੈਲੇ 'ਚੋਂ ਪੈਨਸਲ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਕੱਢਿਆ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਮਾਸਿਕ 'ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ' ਦੇ ਇੱਕ ਸਫੇ 'ਤੇ ਕੁਝ ਅੱਖਰ ਲਿਖੇ। ਇਹ ਰਸਾਲਾ ਉਹਨੇ ਇੱਕ ਕਿਰਗਿਜ਼ ਔਰਤ ਤੋਂ ਮੰਗ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਫ਼ੇ 'ਤੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਕਾਉਂਟ ਕੋਕੋਵਤਸੇਵ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਛਪਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮਰਿਊਤਕਾ ਨੇ ਕਾਉਂਟ ਦੇ ਚੌੜੇ ਮੱਥੇ ਅਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਦਾੜੀ 'ਤੇ ਟੇਢੇ-ਮੇਢੇ ਅੱਖਰ ਲਿਖੇ।
ਰੱਸੀ ਅਜੇ ਵੀ ਮਰਿਊਤਕਾ ਦੇ ਲੱਕ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਿਰੇ ਨੇ ਪਿੱਠ ਪਿੱਛੇ ਬੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਕਸਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਮਰਿਊਤਕਾ ਨੇ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਹੱਥ ਖੋਲ੍ਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਪੁਲਾਓ ਖਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਦੇ ਹੱਥ ਫਿਰ ਕੱਸ ਕੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤੇ।
ਲਾਲ ਫੌਜ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀ ਮਜ਼ਾਕ ਕਰਦੇ:
"ਬਿਲਕੁਲ ਇੱਦਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਸੰਗਲੀ ਨਾਲ ਕੁੱਤਾ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਹੋਵੇ।"
"ਮਰਿਊਤਕਾ, ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤੂੰ ਤਾਂ ਦਿਲ ਦੇ ਬੈਠੀ ਹੈਂ ?" ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਨੂੰ। ਕਿਤੇ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਪਰੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੋਈ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਉੱਡਣ-ਖਟੋਲੇ 'ਤੇ ਉੱਡਦੀ ਹੋਈ ਆਵੇ ਅਤੇ ਤੇਰੇ ਚੰਨ ਨੂੰ ਉਡਾ ਕੇ ਲੈ ਜਾਏ।
ਮਰਿਊਤਕਾ ਚੁੱਪ ਧਾਰੀ ਰੱਖਦੀ।
ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਘਰ ਅੰਦਰ ਗੱਡੇ ਇੱਕ ਬਾਂਸ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਲਾਈ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਨੀਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਹਿੱਲਣ-ਜੁੱਲਣ ਵਾਲੀ ਪੈਨਸਲ ਨੂੰ ਬੜੇ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।
ਅੱਗੇ ਵੱਲ ਝੁਕਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ
