ਕਿਹਾ:
"ਹਾਂ... ਕਾਫ਼ੀ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਨੁਭਵ ਹਨ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਸਮਝੀ ਨਾ ? ਸਾਫ਼ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿਲ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਹਨ।" ਐਨਾ ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸਰੀਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹਿੱਲਿਆ ਅਤੇ ਹਿਚਕੀ ਵਰਗੀ ਅਵਾਜ਼ ਹੋਈ। ਉਹਨੇ ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਅਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਲੁਕਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਜਲਦੀ ਜਲਦੀ ਕਿਹਾ: "ਦੇਖ ਬੁਰਾ ਨਾ ਮੰਨੀ, ਪਰ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੰਕਤੀਆਂ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨੇ । ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਂਜਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ ।"
ਮਰਿਊਤਕਾ ਨੇ ਉਦਾਸੀ ਨਾਲ ਕਾਗਜ਼ ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ 'ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਮਕਾਨ ਦੀ ਛੱਤ ਵੱਲ ਤੱਕਣ ਲੱਗੀ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਮੋਢੇ ਝਟਕੇ।
"ਮੈਂ ਵੀ ਤਾਂ ਇਹੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਜਦ ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਸਿਸਕਣ ਲੱਗਦੀ ਹੇ। ਰਹੀ ਇਹ ਗੱਲ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਂਜਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਤਾਂ ਹਰ ਥਾਂ ਇਹੀ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਬਿਲਕੁਲ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਕਿਹਾ ਹੈ" ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਸ਼ਕ ਨਹੀਂ, ਛਾਪਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ।" ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਂਜਿਆ ਕਿਵੇਂ ਜਾਏ। ਕੀ ਗੁਰ ਹੈ ਇਸ ਦਾ! ਤੁਸੀਂ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਆਦਮੀ ਹੋ, ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਗੁਰ ਪਤਾ ਹੋਵੇ ?" ਮਰਿਊਤਕਾ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਹੋ ਕੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਨੂੰ 'ਤੁਸੀਂ' ਤੱਕ ਕਹਿ ਗਈ।
ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਕੁਝ ਦੇਰ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬੋਲਿਆ
"ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ। ਕਵਿਤਾ ਰਚਨਾ ਤਾਂ, ਦੇਖੋ ਨਾ, ਇੱਕ ਕਲਾ ਹੈ। ਹਰ ਕਲਾ ਲਈ ਅਧਿਐਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਹਰ ਕਲਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਨਿਯਮ, ਆਪਣੇ ਕਨੂੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਜੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਨੂੰ ਪੁਲ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮ ਪਤਾ ਨਾ ਹੋਣ ਤਾਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਪੁਲ ਬਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਐਸਾ ਨਿਕੰਮਾ ਪੁਲ ਬਣਾਏਗਾ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।"
"ਇਹ ਤਾਂ ਪੁਲ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਈ। ਇਹਦੇ ਲਈ ਤਾਂ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਅਕਲ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਰ ਕਵਿਤਾ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਵਿੱਚ ਵਸੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਨਮਜਾਤ ਹੈ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਹੀ ਹੋਵੇ ?"
"ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਵੀ ਕੀ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ? ਅਧਿਐਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦਾ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਇਸ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਵਿੱਚ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵੱਲ ਝੁਕਾਅ ਸੀ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਉਹ ਪੜ੍ਹਨ- ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾ ਲੈਂਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਬਣਦਾ।"
“ਅੱਛਾ! ਹਾਂ ਐਦਾਂ ਹੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਮੱਛੀ ਦਾ ਹੈਜ਼ਾ। ਲੜਾਈ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਸਾਰ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗੀ ਜਿੱਥੇ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣਾ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹੋਣ। ਅਜਿਹੇ ਸਕੂਲ ਵੀ ਤਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਣਗੇ ਨਾ ?"
