ਦੂਰ ਇੱਕ ਖਾੜੀ 'ਤੇ ਲਿਆ ਪਟਕਿਆ ਹੈ। ਕਿਰਗਿਜ਼ਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਸ਼ਤੀ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ-ਸਲਾਮਤ ਹੈ। ਉਹ ਐਵੇਂ ਹੀ ਤੱਟ ਦੇ ਪਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮਛੇਰੇ ਜ਼ਰੂਰ ਹੀ ਡੁੱਬ ਗਏ ਹੋਣਗੇ।
ਕਮੀਸਾਰ ਕਿਸ਼ਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਗਿਆ।
ਕਿਸ਼ਤੀ ਲਗਭਗ ਨਵੀਂ ਸੀ, ਸ਼ਾਹਬਲੂਤ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਲੱਕੜ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ। ਤੂਫ਼ਾਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਸੀ। ਸਿਰਫ਼ ਬਾਦਬਾਨ ਫੱਟ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਚੱਪੂ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਸੀ।
ਯੋਵਸੂਕੋਵ ਨੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਰਾਸਤੇ ਸੀਰ ਦਰਿਆ ਦੇ ਮੂਹਾਣੇ ਤੱਕ ਫੌਰਨ ਇੱਕ ਟੋਲੀ ਭੇਜਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਕਿਸ਼ਤੀ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਚਾਰ ਆਦਮੀ ਬੈਠ ਸਕਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਰਾਸ਼ਨ ਵੀ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।
"ਇੱਦਾਂ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਰਹੇਗਾ" ਕਮੀਸਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੈਦੀ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ। ਕੌਣ ਜਾਣੇ ਪੈਦਲ ਸਫ਼ਰ 'ਚ ਕੀ ਹੋ ਜਾਵੇ! ਉਹਨੂੰ ਹੈੱਡ- ਕੁਆਰਟਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਹੈੱਡ-ਕੁਆਰਟਰ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲ ਜਾਏਗੀ। ਉੱਥੋਂ ਘੁੜ ਸਵਾਰਾਂ ਜ਼ਰੀਏ ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਅਨੁਕੂਲ ਹਵਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਤਾਂ ਕਿਸ਼ਤੀ ਰਾਹੀਂ, ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਰਾਲ ਸਾਗਰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਪੰਜਵੇਂ ਦਿਨ ਕਜਾਲੀਨਸਕ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।"
ਯੇਵਸੂਕੋਵ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਲਿਖ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ। ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਹੋਏ ਦਸਤਾਵੇਜਾਂ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੈਨਵਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਥੈਲੇ ਵਿੱਚ ਸਿਉਂ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਉਹ ਹਰ ਵੇਲੇ ਆਪਣੀ ਜੈਕਟ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।
ਕਿਰਗਿਜ਼ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਬਾਦਬਾਨ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਖੁਦ ਕਮੀਸਾਰ ਨੇ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਤਖ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਚੱਪੂ ਬਣਾਇਆ।
ਫਰਵਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਠੰਢੀ ਸਵੇਰ, ਜਦੋਂ ਫਿਰੋਜ਼ਾ ਦੀ ਪਿੱਠਭੂਮੀ 'ਤੇ ਨੀਵਾਂ-ਲਟਕਦਾ ਸੂਰਜ ਪਾਲਿਸ਼ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਪਿੱਤਲ ਦੇ ਥਾਲ ਵਾਂਗ ਰੀਂਘ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਕਈ ਊਠ ਕਿਸ਼ਤੀ ਨੂੰ ਘਸੀਟ ਕੇ ਜੰਮੀ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਲੈ ਆਏ।
ਕਿਸ਼ਤੀ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਠੇਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਹੋਏ।
ਯੇਵਸੂਕੋਵ ਨੇ ਮਰਿਊਤਕਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ
"ਤੂੰ ਇਸ ਦਲ ਦੀ ਆਗੂ ਹੋਵੇਗੀ! ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਅਫ਼ਸਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੀਂ। ਜੇ ਇਹ ਬਚ ਕੇ ਨਿਕਲ ਗਿਆ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਜਿਉਣ 'ਤੇ ਲਾਹਨਤ ਹੈ। ਇਹਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਜਾਂ ਮੁਰਦਾ ਹੈੱਡ-ਕੁਆਰਟਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਹੀ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਤੇ ਸਫੇਦ ਗਾਰਡਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਚੜ੍ਹ ਗਏ ਤਾਂ ਇਹਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ। ਚੰਗਾ ਜਾਓ।"
