ਬੁੜਬੜਾਇਆ:

"ਹਾਂ... ਯਾਦ ਆਇਆ। ਰਾਬਿਨਸਨ ਫਰਾਇਡੇ।"

"ਲੈ ਫਿਰ ਬਹਿਕ ਗਿਆ। ਇਹ ਫਰਾਇਡੇ ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਜੰਮ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਅੱਜ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਹੈ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਹੀ ਭੁੱਲ ਗਈ ਹਾਂ। "

ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਫਿਰ ਮੁਸਕਰਾਇਆ।

"ਦਿਨ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਤਾਂ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੈ... ਅਜਿਹੀ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਟੁੱਟ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਇੱਕ ਵੀਰਾਨ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਜਾ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਉੱਥੇ ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਬਣਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀ ਫਰਾਇਡੇ। ਤੂੰ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹੀ ?" ਉਹ ਜੈਕਟ 'ਤੇ ਢਹਿ ਪਿਆ ਅਤੇ ਖੰਘਣ ਲੱਗਿਆ।

"ਨਹੀਂ... ਕਹਾਣੀਆਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਨੇ, ਪਰ ਇਹ ਨਹੀਂ। ਤੂੰ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਪਿਆ ਰਹਿ, ਹਿੱਲਜੁੱਲ ਨਾ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਫਿਰ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਕੁਝ ਮੱਛੀਆਂ ਉਬਾਲਦੀ ਹਾਂ। ਖਾਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜਾਨ ਆ ਜਾਏਗੀ। ਪੂਰੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਤੇਰੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਾਣਾ ਵੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਦੇਖ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਸਫੇਦ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਮੋਮ ਵਾਂਗ। ਪਿਆ ਰਹਿ।"

ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਨੇ ਸੁਸਤੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਿਆਂ ਅੱਖਾਂ ਮੁੰਦ ਲਈਆਂ। ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਬਿਲੌਰੀ ਘੰਟੀਆਂ ਵੱਜ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਲੌਰੀ ਘੰਟੀਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਹਿਨਾਈਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਆਈ। ਉਹ ਹੌਲੀ ਜਿਹੇ ਹੱਸ ਪਿਆ।

"ਕੀ ਗੱਲ ਹੈ ?" ਮਰਿਊਤਕਾ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ।

"ਐਵੇਂ ਹੀ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ.. ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜੀਬ ਜਿਹਾ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਿਆ ਸੀ।"

“ਤੂੰ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਤੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਆਡਰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ, ਡਾਂਟਦਾ ਝਾੜਦਾ ਸੀ... ਕੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਹਵਾ ਸੀਟੀਆਂ ਵਜਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਵੀਰਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਇਕੱਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ਤੂੰ ਹੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਡਰ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਦਮ ਨਿਕਲਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।" ਉਹ ਕੰਬ ਗਈ। "ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕੀ ਕਰਾਂ।"

"ਫਿਰ ਤੂੰ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਚਲਾਇਆ ?"

"ਬਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿਵੇਂ ਚਲਾ ਹੀ ਲਿਆ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡਰ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸੀ ਕਿ ਤੂੰ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਮਰ ਜਾਏਂਗਾ। ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਕੁਝ ਖਾਧਾ-ਪੀਤਾ ਵੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ। ਬਚੀ ਹੋਈ ਰੋਟੀ ਹੀ ਪਾਣੀ 'ਚ ਉਬਾਲ ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਪਿਲਾਉਂਦੀ ਰਹੀ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਮੱਛੀ ਹੀ ਬਚੀ ਹੈ। ਨਮਕੀਨ ਮੱਛੀ ਬਿਮਾਰ ਲਈ ਕੀ ਕਰਦੀ ? ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਹੋਸ਼ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਮਨ ਦਾ ਬੋਝ ਹਲਕਾ ਹੋ ਗਿਆ।"

ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ। ਮਿੱਟੀ-ਘੱਟੇ ਨਾਲ ਲਥਪਥ