ਮਰਿਊਤਕਾ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਹ ਨਿਪੁੰਨ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਬੜੀ ਫੁਰਤੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੋਟੀ ਮੱਛੀ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ । ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਨੇ ਅੱਖਾਂ ਝਪਕਾਈਆਂ ਅਤੇ ਮੋਢੇ ਝਟਕ ਕੇ ਕਿਹਾ:

"ਹੂੰਅ... ਬਿਲਕੁਲ ਬਕਵਾਸ ਹੈ। ਢੱਠੇ ਖੂਹ 'ਚ ਪਵੇ।"

"ਕੀ ਹੋਇਆ ਪਿਆਰੇ ?"

"ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਸਭ ਬਕਵਾਸ ਹੈ… ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੀ ਫਜੂਲ ਹੈ। ਮੁੱਢਲੇ ਸੰਸਕਾਰ, ਲੱਦੇ ਗਏ ਵਿਚਾਰ। ਬਿਲਕੁਲ ਬਕਵਾਸ! ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਸਮੀ ਨਾਮ, ਉਪਾਧੀਆਂ ਗਾਰਡ ਦਾ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ? ਢੱਠੇ ਖੂਹ 'ਚ ਪਵੇ ਗਾਰਡ ਦਾ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ! ਮੈਂ ਜਿਉਂਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਸਤਾਈ ਸਾਲ ਤੱਕ ਜੀਅ ਚੁੱਕਿਆ, ਪਰ ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੀਅ ਕੇ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਦੇਖਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਬੇਅੰਤ ਦੌਲਤ ਲੁਟਾਈ, ਕਿਸੇ ਆਦਰਸ਼ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਭਟਕਿਆ, ਪਰ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕਮੀ, ਕਿਸੇ ਅਸੰਤੋਸ਼ ਦੀ ਜਾਨਲੇਵਾ ਅੱਗ ਭੜਕਦੀ ਰਹੀ । ਹੁਣ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਉਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਰਪੂਰ ਦਿਨ ਮੈਂ ਇਸ ਬੇਹੂਦਾ ਸਾਗਰ ਵਿਚਕਾਰ, ਇਸ ਰੋਟੀ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਾਲੇ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾਂਗਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾ ਕਰਦਾ ।"

"ਕੀ ਕਿਹਾ ਤੂੰ, ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਦਿਨ ?"

"ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰਪੂਰ! ਨਹੀਂ ਸਮਝੀ ? ਕਿਵੇਂ ਕਹਾਂ ਕਿ ਤੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝ ਜਾਵੇ ? ਅਜਿਹੇ ਦਿਨ, ਜਦੋਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਮੈਂ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਖੁਦ ਨੂੰ ਮੋਰਚਾ ਲੈਂਦਾ ਹੋਇਆ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਨੂੰ ਹੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਸਮੁੱਚੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹਾਂ ।" ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਲਾਈਆਂ ਮੰਨੋ ਪੂਰਾ ਆਸਮਾਨ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਟ ਲਿਆ। "ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਅੰਗ ਬਣ ਗਿਆ ਹਾਂ। ਇਸ ਦੇ ਸਾਹ, ਮੇਰੇ ਸਾਹ ਹਨ। ਆਹ ਦੇਖ ਕਿ ਲਹਿਰਾਂ ਸਾਹ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ... ਸਾਂ... ਸਾਂ.... ਸਾਂ... ਇਹ ਲਹਿਰਾਂ ਨਹੀਂ ਮੇਰੇ ਸਾਹ ਹਨ, ਮੇਰੀ ਆਤਮਾ ਦੇ ਸਾਹ ਹਨ, ਇਹ ਮੈਂ ਹਾਂ।"

ਮਰਿਊਤਕਾ ਨੇ ਚਾਕੂ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।

"ਤੂੰ ਤਾਂ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੈਂ। ਤੇਰੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਿੱਧੇ ਸਾਦੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹਾਂ - ਮੈਂ ਹੁਣ ਖੁਦ ਨੂੰ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਹਾਂ।"

"ਸ਼ਬਦ ਵੱਖ ਵੱਖ ਨੇ, ਪਰ ਅਰਥ ਇੱਕੋ ਹੀ ਹੈ । ਹੁਣ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਇਸ ਬੇਹੂਦਾ ਗਰਮ ਰੇਤ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਤੇ ਨਾ ਜਾਇਆ ਜਾਏ, ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਿਹਾ ਜਾਏ, ਇਸ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਗਰਮ ਧੁੱਪ ਦੀ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਘੁੱਲ-ਮਿਲ ਜਾਇਆ ਜਾਏ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਾਂਗ ਸੰਤੋਖ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਿਤਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਿੰਨਾ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ।"

ਮਰਿਊਤਕਾ ਇੱਕੋ ਟੱਕ ਰੇਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਰਹੀ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲ ਯਾਦ ਕਰ