ਜਰੂਰ ਬਿਠਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅੱਜ ਤੋਂ 600 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ 40 ਕੁਇੰਟਲ ਝੋਨਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਸਬੂਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਤੰਜਾਵਰ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿਖੇ ਛੇ ਸੋ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਤਾੜ ਦੇ ਪੱਤੇ ਉੱਤੇ ਲਿਖੇ ਉਪ੍ਰੋਕਤ ਤੱਥ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜੇ ਉਦੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਅਜਿਹਾ ਸੰਭਵ ਸੀ ਤਾਂ ਅੱਜ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ?

ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹਰੇਕ ਸਜੀਵ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਸਰੀਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਓਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੌਦੇ ਦਾ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਿਰਨਾਂ ਅਰਥਾਤ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਹੈ। ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਜੜ ਸਮੇਤ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚੋਂ ਉਖਾੜੇ ਗਏ 100 ਕਿੱਲੋ ਦੇ ਇੱਕ ਰੁੱਖ ਦੀ ਬਣਤਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ

ਕਾਰਥਨ   (ਕਾਰਬਨ ਡਾਇਅਕਸਾਇਡ ਤੋਂ)                                       44 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ

ਆਕਸੀਜਨ                                                                                44 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ                                                                                 06 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ

ਨਾਈਟ੍ਰੋਜ਼ਨ                                                                                3.5 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ

ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਸੂਖਮ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ-ਜਿੰਕ, ਪੋਟਾਸ਼, ਮੈਂਗਨੀਜ਼, ਕਾਪਰ ਆਦਿ            2.5 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ

ਰੁੱਖ ਦੇ ਮੁੱਲਾਂਕਣ ਉਪਰੰਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖਣ 'ਤੇ ਜੋ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਇਹ ਕਿ ਪੌਦੇ ਦੇ ਕੁੱਲ ਭਾਰ ਦਾ 97.5 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਅਹਿਮ ਗੈਸਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹਦੇ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟਰਚਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਿਰਫ 3.5 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਜਿਹੜੀ ਗੈਸ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਨਾਈਟ੍ਰੇਚਨ-78.6% ਫਿਰ ਵੀ ਪੌਦੇ ਨੇ ਸਿਰਫ 3.5 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜ਼ਨ ਹੀ ਕਿਉਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤੀ? ਸਾਡੇ ਮੌਜੂਦਾ ਖੇਤੀ ਸੰਕਟ ਦਾ ਮੂਲ ਏਸੇ ਹੀ ਇਬਾਰਤ ਵਿੱਚ ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਤਲਬ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ ਆਦਿ ਖਾਦਾਂ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਵਾਧੂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜ਼ਨ ਜ਼ਰਾ ਸੋਚੋ। 100 ਕਿੱਲੋ ਦੇ ਪੌਦੇ ਨੇ 3.5 ਕਿੱਲੇ ਦੀ ਬਜਾਏ 4 ਕਿੱਲੋ ਨਾਈਜ਼ਨ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਲਈ ? ਕਿਉਂਕਿ ਏਦਾ ਕਰਦਿਆਂ ਹੀ ਪੌਦੇ ਦੀ ਮੌਤ ਯਕੀਨੀ ਸੀ । ਵਿਗਿਆਨ ਦਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੌਦੇ ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜ਼ਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਦਾ ਹੈ ਉਹ ਰੋਗੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇੱਕ ਮਿੱਥੀ ਹੱਦ ਪਾਰ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਉਹਦੀ ਮੌਤ ਅਟਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਬਚਿਆ 2.5 ਕਿੱਲੋ ਵਜ਼ਨ, ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਸੂਖਮ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਜਿੰਕ, ਪੋਟਾਸ, ਮੈਗਨੀਜ਼ ਆਦਿ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ। ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੋਇਆ ? ਇਹੀ ਕਿ ਪੈਦਾ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਸਿਰਫ ਤੇ ਸਿਰਫ 2.5 ਬਿੱਲ ਜਾਂ 2.5% ਹੀ ਭੂਮੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸੱਚੇ ਅਸੀ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ? ਰਸਾਇਣਕ ਖੇਤੀ ਵਿਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਜ਼ੇਰ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਪਾਉਣ 'ਤੇ ਹੀ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਜਾਏ ਇਸਦੇ ਕਿ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਉਪਰਲੋ 97.5% ਦਾ ਉਚਿੱਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਕੇ ਹਰੇਕ ਫਸਲ ਦਾ ਮਨਚਾਰਿਆ ਭਾੜ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਫਸਲ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਉਪਲਭਧ 97.5 ਉਪਯੋਗੀ ਤੱਤਾਂ ਦੀ

ਵਿਵਸਥਾ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ?

ਉੱਤਰ: ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਬੜੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਫਸਲ ਲਈ ਉਪੋਕਤ ਉਪਯੋਗੀ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ

ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਇਸਤੇਮਾਲ: ਉਪ੍ਰੋਕਤ ਮੰਤਵ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਯਾਨਿ ਕਿ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਸਾਨ ਕੰਮ ਹੈ। ਇਹਦੇ ਤਹਿਤ ਸਾਨੂੰ ਪੌਦੇ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪੌਦੇ ਤੋਂ ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਲਾਈਨ ਵਿਚਲੇ ਫਾਸਲੇ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਇਜਾਡਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਸੀ-3 ਅਤੇ ਸੀ-4

ਘੱਟ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਰਤ ਕੇ ਜਿਆਦਾ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਸੀ-3 ਪੌਦੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵੱਧ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਰਤ ਕੇ ਵਧੇਰੇ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਸੀ- 4 ਪੌਦੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸੀ-3 ਸ੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਤੇਜ ਧੁੱਪ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੀ-4 ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਤੇਜ ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਤੋਂ ਪੌਦੇ ਵਿਚਲੀ ਦੂਰੀ ਉਸਦੇ ਘੇਰੇ ਅਰਥਾਤ ਪੈਦੇ ਦੇ ਚਹੁੰਤਰਫਾ ਫੈਲਾਅ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਗੰਨੇ ਦੇ ਦੋਹੇਂ ਤਰਫ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਮੁਤਾਬਿਕ ਗੰਨੇ ਦੀ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਲਾਈਨ ਵਿਚਲਾ ਫਾਸਲਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਲਗਪਗ 4 ਫੁੱਟ ਹੋਵੇਗਾ । ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਗੰਨੇਂ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਗੰਨੇ ਵਿਚਲਾ ਫਾਸਲਾ 1.5 ਤੋਂ 2 ਫੁੱਟ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੀ ਸਿਧਾਂਤ ਸੀ-3 ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਅੰਤਰ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਭਰਪੂਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਲਈ ਮੁੱਖ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਰੁੱਤ ਮੁਤਾਬਕ ਅੰਤਰ ਫਸਲਾਂ ਤੇ ਹਰੀ ਖਾਦ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਏਥੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਭਰਪੂਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਤੋਂ ਆਖਿਰ ਭਾਵ ਕੀ ਹੈ ? ਉੱਤਰ ਹੈ, ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਸੂਰਜ ਕੁੱਲ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ 1 ਭਾਗ ਹੀ ਪੁੱਜਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜਿਹਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ 0.2% ਹੀ ਪੌਦਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਸਲਬਣ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਫੁੱਟ 1250 ਕੈਲੋਰੀ ਧੁੱਪ ਜਾਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਊਰਜਾ ਦਾ ਵੱਡ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਰਪੂਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਸਿਰਫ ਤੇ ਸਿਰਫ ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਨਸਪਤੀ ਉਗਾ ਕੇ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕਿਉਂਕਿ ਪੌਦੇ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਯਾਨਿ ਕਿ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡ੍ਰੇਟਸ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਸੂਰਜੀ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪੈਦਾ ਜੋ ਵੀ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਉਸਦੀ ਨਿਰਮਤੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸਮਾਂ ਸੂਰਜ ਦੀ ਊਰਜਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਅਥਾਹ ਊਰਜਾ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਫਸਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੁੱਖ ਫਸਲ ਦੇ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਲਾਈਨ ਵਿਚਲੇ ਫਾਸਲੇ ਵਾਲੀ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹੋ ਸਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਖਾਸ ਤੌਰ `ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜ਼ਨ ਫਿਕਸ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤੇ ਹਰੀ ਖਾਦ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਰ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੀਜਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਕਿ ਹਰੇਕ ਫਸਲ ਦਾ ਚੌਖਾ ਝਾੜ ਲੈਣ ਲਈ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਸਨ ਹਾਰਵੈਸਟਿੰਗ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਫਿਕਸ ਹੋ ਸਕੇ।

ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ : ਸਾਸ਼ਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਣ ਵਾਯੂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ