ਸੀਨ ਤੀਜਾ

(ਸ਼ਾਮ ਦਾ ਵੇਲਾ। ਕਾਕੂ ਭੱਠੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਲੋਹੇ ਨੂੰ ਪਲਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੀਪਾ ਫੂਕਾਂ ਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਲੋਕਾ, ਕਰਮਾ ਤੇ ਬਾਰੂ ਬੈਠੇ ਕੌਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਹ ਪੀ ਰਹੇ ਹਨ।)

ਕਾਕੂ : (ਦੀਪੇ ਨੂੰ) ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੇ ਪੁੱਤ, ਭੱਠੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਿਆ ਕਰ। ਔਹ ਫੜਾ ਸੰਨ੍ਹੀ। (ਸੰਤੀ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਕੇ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ।)

ਕਾਕੂ : ਹਨੇਰਾ ਪੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੋਟੀ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਲੈ। ਚੁਮਾਸਾ ਲਗਿਆ ਹੋਇਐ।

ਸੰਤੀ : ਹਾਲੇ ਤੀਕ ਧਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੱਢੀ। ਵਾੜੇ ਵਿੱਚ ਗਾਂ ਰੰਭ ਰਹੀ ਐ। ਪਹਿਲਾਂ ਧਾਰ ਕੱਢ ਲਿਆਵਾਂ।

ਕਾਕੂ : ਛੇਤੀ ਮੁੜੀਂ। (ਸੰਤੀ ਟਰੰਕ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹੀ ਲਾਲ ਜੁੱਤੀ ਕੱਢ ਕੇ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬੈਣੋ ਛੱਡ ਕੇ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਕਿੱਲੀ ਤੋਂ ਹਰੀ ਚੁੰਨੀ ਲਾਹ ਕੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।)

ਸੰਤੀ : ਦਾਲ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਤੇ ਧਰੀ ਹੋਈ ਐ। ਦੀਪਿਆ, ਕੜਛੀ ਫੇਰ ਦੇਵੀਂ ਕਿਤੇ ਥੱਲੇ ਨਾ ਲਗ ਜਾਏ। ਧਾਰ ਕੱਢ ਕੇ ਹੁਣੇ ਆਈ। (ਉਹ ਦੋਹਣਾ ਚੁਕ ਕੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।)

ਬਾਰੂ : ਧਰਤੀ ਪਾਣੀ ਪੀ ਪੀ ਆਫਰੀ ਪਈ ਐ। ਅੰਤਾਂ ਦਾ ਅੰਨ ਹੋਊ ਐਤਕੀਂ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਟਿੱਬਿਆਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਬਾਜਰਾ ਠਾਠਾਂ ਮਾਰਦੈ।

ਕਾਕੂ : ਬੜਾ ਮੀਂਹ ਪਿਆ। ਸਾਡੀ ਛੱਤ ਚੋ ਪਈ। ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਭੱਠੀ ਠੰਢੀ ਰਹੀ। ਦੁਬਾਰਾ ਲਿੱਪੀ ਪੋਚੀ। ਕੰਮ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਦੀਪਿਆ, ਰਤਾ ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ ਫੂਕਾਂ ਲਾ।

ਤਲੋਕਾ : ਰਾਤੀਂ ਫੱਤੇ ਦੀ ਘੋੜੀ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਈ। ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹਨ ਨਾਲ ਨਹਿਰ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤਿਲਕਣੇ ਸਨ। ਵਿਚਾਰੀ ਕੱਖਾਂ ਸਮੇਤ ਅੰਦਰ ਜਾ ਪਈ।

ਕਰਮਾ : ਉਹ ਰੱਸੇ ਲੈ ਕੇ ਗਏ ਤਾਂ ਹਨ। ਕੱਢ ਲਈ ਹੋਊ।

ਕਾਕੂ : ਹੂੰਹ! ਕਿੱਥੇ ? ਨਹਿਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਰੋੜ੍ਹ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ ਹੋਊ।

ਬਾਰੂ : ਕਾਲੀ ਸ਼ਾਹ! ਬੜੀ ਵਧੀਆ ਸੀ ਘੋੜੀ ਰਾਤ ਬਹੁਤ ਹਨੇਰਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਵੀ ਠੇਡਾ ਖਾ ਕੇ ਡਿਗ ਪਿਆ।

ਦੀਪਾ : ਬਾਪੂ, ਧੌਂਕਣੀ ਦੀ ਖੱਲ ਟੁੱਕੀ ਹੋਈ ਐ ਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਹਵਾ ਨਿਕਲਦੀ ਐ।

ਕਾਕੂ : ਕਿੱਥੋਂ ?

ਦੀਪਾ : ਆਹ ਦੇਖ, ਚੂਹੇ ਟੁੱਕ ਗਏ।

ਕਾਕੂ : ਐਤਕੀਂ ਨਵੀਂ ਧੌਂਕਣੀ ਲਵਾਂਗਾ।

ਬਾਰੂ : ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਖੱਲ ਤਿਆਰ ਐ?

ਬਾਰੂ : ਅੱਜ ਹੀ ਛੇ ਖੱਲਾਂ ਸਾਫ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਨੇ। ਲੂਣ ਲਾ ਕੇ ਸੁੱਕਣੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਨੇ।

ਕਾਕੂ : ਇਸ ਧੌਂਕਣੀ ਨੂੰ ਸੌ ਟਾਂਕੇ ਲਗੇ ਹੋਏ ਨੇ, ਪਾਟੀ ਪਈ ਏ। ਨਿੱਤ ਦਾ ਝਗੜਾ। (ਦੀਪਾ ਆਟਾ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।) ਕਾਕੂ : ਆਟਾ ਲਿਆਂਦਾ ?