ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲ ਕੰਬਾਊ ਅਤੇ ਦਹਿਲਾਊ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵਡੇਰੇ ਪਿਸ਼ੌਰ ਤੋਂ ਬਾਬਰ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨਾਲ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਕਤ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਜਾਗੀਰਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਪਰਜਾ ਤੇ ਵਧੀਕੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਨਾਮੋ-ਨਿਸ਼ਾਨ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਵੱਡੀ ਤਜਵੀਜ ਘੜੀ ਸੀ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸ਼ੇਰਿ-ਏ-ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਜਦ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਸਰਦਾਰ ਫ਼ਤਹਿ ਸਿੰਘ ਕਾਲਿਆਂ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਫ਼ਕੀਰ ਅਜ਼ੀਜ਼-ਉਦ-ਦੀਨ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ। ਪਰ ਇਹ ਹੰਕਾਰੀ, ਵਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਦੁਰਾਚਾਰੀ ਮੱਛਰੇ ਹੋਏ ਨਾ ਟਲੇ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਭੈੜੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਫ਼ਤਹਿ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਫ਼ਕੀਰ ਤੋਂ ਸੁਣ ਕੇ ਅਤੇ ਫ਼ਕੀਰ ਜੀ ਨਾਲ ਬਦਸਲੂਕੀ ਤੇ ਕੁਬਚਨ ਬੋਲਣ ਕਰਕੇ ਸ਼ੇਰਿ-ਏ-ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਕਸੂਰ ਵੱਲ ਕੂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਧੂਆਂ ਧਾਰ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾਈ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਫ਼ਤਹਿ ਪਾਈ। ਮੁਸ਼ਕਾਂ 'ਚ ਜਕੜੇ ਹੋਏ ਨਵਾਬ ਕੁਤਬਦੀਨ ਨੂੰ ਜਦ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅੱਗੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸ਼ੇਰਿ-ਏ-ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ, ਨਵਾਬ ਖਾਨ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿਉ ਇਹ ਬਹਾਦਰ ਸੂਰਮਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ 'ਮਾਰਿਆ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਫਰਾਕ ਦਿਲ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ ਜਾਗੀਰ ਦੇ ਕੇ ਪ੍ਰਵਾਰ ਸਮੇਤ ਸਤਲੁਜ ਤੋਂ ਪਾਰ ਮਮਦੋਟ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ੨੨ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ੫੨ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ ਦਾ ਪਰਗਨਾ ਦੇ ਕੇ ਪੀੜ੍ਹੀਓ-ਦਰ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਬਖਸ਼ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਬਾ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹੋਤੀ ਮਰਦਾਨ ਦੀ ਲਿਖਤ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਜਾਗੀਰ ਅੱਜ ਤੱਕ ਇਸ ਘਰਾਣੇ ਕੋਲ ਹੈ।

ਇੰਞ ਕਸੂਰ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ੨੮ ਫਰਵਰੀ ੧੮੦੬ ਨੂੰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਰਦਾਰ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਟਾਰੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਜੋ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸਨ, ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਖਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਧੌਂਸੇ ਵਜਾਉਂਦੀਆਂ ਲਾਹੌਰ ਪੁੱਜੀਆਂ। ਗੁਰੂ ਕਲਗੀਧਰ ਨੇ ਬਚਿੱਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਸੂਰ ਤੇ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਚੰਦ੍ਰ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਵਸਾਏ ਸਨ:

ਤਹੀ ਤਿਨੈ ਬਾਧੇ ਦੁਇ ਪੁਰਵਾ॥ ਏਕ ਕਸੂਰ ਦੁਤੀਆ ਲਾਹੁਰਵਾ॥

ਬਰਤਾਨੀਆਂ ਦੇ ਹਿਸਟੋਰੀਅਨ ਗ੍ਰਿਫਨ ਅਤੇ ਮੈਸੀ ਨੇ ੧੯੦੯ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਸੂਰ ਦੀ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਬਦਲੇ ਜਾਗੀਰ