ਲੰਘਣ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਲੇਗੀ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਮਰਜੀ। ਤੁਸੀਂ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵਾਲੇ, ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਰਸਤੇ ਥਾਣੀ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ... ਤੁਹਾਡੀ ਇੱਛਾ।

ਸੋ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂਦਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦਾ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕਹਿਨਾ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚੋਂ ਦੀ ਗੁਜ਼ਰੋ ਉਦੋਂ ਮੇਰਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦੇ ਨੱਚਦੇ ਜਾਉ, ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਜਾਉ। ਅਰਥਾਂ ਪੱਖੋਂ ਠੀਕ ਹਾਂ ਪਰ ਗਰਾਮਰ ਪੱਖੋਂ ਗਲਤ ਹੋ ਸਕਦਾਂ। ਗਲਤ ਹੋਵਾਂਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਦੰਦੜੀਆਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਾਫ ਕਰਨਾ ਦੇਵਗੀਤ ਹਾਸਾ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਿਹੈ ਅਜੇ ਵੀ। ਇਹ ਦਖਲੰਦਾਜ਼ੀ ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ ਹੈ, ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਤੁਸੀਂ ਖਿਸਕ ਜਾਉ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹਨ ਉਹ ਟਿਕੇ ਰਹਿਣ, ਜਿਹੜੇ ਇਹ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅੱਜ ਮੈਂ ਹਾਂ, ਕੱਲ੍ਹ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗਾ ਉਹ ਵੀ ਟਿਕ ਕੇ ਬੈਠਣ।

ਦੇਵਗੀਤ ਇਕ ਦਿਨ ਇਹ ਕੁਰਸੀ ਖਾਲੀ ਦੇਖ ਕੇ ਤੂੰ ਰੋਏਂ ਕੁਰਲਾਏਂਗਾ ਕਿ ਖਿਸਕ ਕਿਉਂ ਗਿਆ ਸੀ ਉਦੋਂ। ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਵਕਤ ਵੀ ਜੀਵਨ ਰੁਕ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਪਛਤਾਉਗੇ। ਪਤਾ ਤਾਂ ਹੈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਰ ਭੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਸੱਤ ਸਾਲ ਤੋਂ ਮੈਂ ਨਿਰੰਤਰ ਬੋਲਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਤੇ ਇਕ ਦਿਨ, ਤੂੰ ਗਵਾਹ ਹੋਏਗਾ, ਮੈਂ ਚੁਪ ਕਰ ਜਾਣੈ। ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਵੀ ਚੁਪ ਕਰ ਸਕਦਾਂ, ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ, ਪਰਸੋਂ ਨੂੰ। ਸੌ ਬੇਚੈਨ ਨਾ ਹੋਵੋ, ਜੋ ਮੈਂ ਕਰਦਾਂ, ਚਾਹੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਖਿਝਾ ਦਿੰਨਾ, ਨਾਰਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਨਾ, ਤੁਹਾਡੇ ਭਲੇ ਵਾਸਤੇ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣਾ। ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਵਾਸਤੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਹ ਕੁਝ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਐ ਜਿਸ ਵਾਸਤੇ ਕੋਈ ਲੋਚਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜੂਨਾ ਉਡੀਕਦਾ ਰਹਿੰਦੈ।

ਅੱਠਵੀਂ। ਅੱਠਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਹੈ... ਮੈਂ ਸੁਣ ਰਿਹਾਂ ਦੇਵਗੀਤ ਦੇ ਡੁਸਕਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼। ਆਹੋ ਕਦੀ ਕਦਾਈ ਆਪਣੇ ਮੁਰਸ਼ਦ ਕੋਲ ਜਾਕੇ ਰੋਣਾ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੇ। ਮੇਰੀਆਂ ਵੀ ਅੱਖਾਂ ਭਰ ਆਈਆ। ਕੋਈ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਆਪਸ ਵਿਚ ਸਾਂਝ ਪੈਦਾ। ਲਉ ਜੀ ਅੱਠਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਅੱਸਾਜਿਲੀ ਦੀ ਹੈ ਮਨੋਸੰਸਲੇਸ਼ਣ, Assagioli's PSYCHOSYNTHESIS.

ਸਿਗਮੰਡ ਫਰਾਇਡ ਨੇ ਮਨੋਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਕੇ ਮਹਾਨ ਕਾਰਜ ਸਿਰੇ ਚਾੜ੍ਹਿਆ ਪਰ ਇਹ ਅੱਧ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਅੱਧ ਹੈ ਮਨੋਸੰਸਲੇਸ਼ਣ। ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਅੱਧਾ ਹੈ, ਦੂਸਰਾ ਅੱਧ। ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਹੈ PSYCHOTHESIS.

ਮਨੋਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਮਨੋਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੋਵਾਂ ਵਿਗਿਆਨਾ ਦਾ ਮੁਤਾਲਿਆ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਮਨੋਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪੜ੍ਹੀ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਸਾਜਿਲੀ ਫਰਾਇਡ ਵਾਂਗ ਕੱਦਾਵਰ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਉਚੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜ ਸਕਿਆ ਪਰ ਸਾਰੇ ਸਨਿਆਸੀ ਉਸ ਨੂੰ ਜਰੂਰ ਪੜ੍ਹਨ। ਗੱਲ ਇਹ ਨੀਂ ਕਿ ਉਹ ਠੀਕ ਹੈ ਤੇ ਫਰਾਇਡ ਗਲਤ, ਵਖ ਵਖ ਦੇਖਾਂਗੇ ਤਾਂ ਦੋਵੇਂ ਗਲਤ ਨੇ। ਸਹੀ ਉਦੋਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਪੜ੍ਹੀਏ।