ਦੂਜੀ ਕਿਤਾਬ ਅਜੀਬ ਹੈ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਇਸ ਨੂੰ। ਭਾਵੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਛਪੀ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਸਕਦੈ ਨਾਮ ਵੀ ਨਾ ਸੁਣਿਆਂ ਹੋਵੇ। ਵਿਲਹਮ ਰੀਕ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਹੈ ਗੱਲ ਸੁਣ ਨਿਕੜੇ, LISTEN LITTLE MAN by Wilhelm Reich. ਕਿਤਾਬ ਨਿਕੀ ਜਿਹੀ ਹੈ ਪਰ ਪਹਾੜੀ ਉਪਰ ਉਪਦੇਸ਼, ਤਾਓ ਤੇ ਚਿੰਗ, ਦਸ ਸਪੇਕ ਚਰਥਸਤ੍ਹਾ, ਪੈਰਬਰ ਵਰਗੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਯਾਦ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਰੀਕ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਰੀਥੀ ਸ਼ਕਤੀ ਉਸ ਵਿਚ ਆ ਗਈ ਤੇ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਵਾ ਲਈ।

ਗੱਲ ਸੁਣ ਨਿਕੜੇ ਕਿਤਾਬ ਸਦਕਾ ਰੀਕ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਕੁਲੀਗ, ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਮਨੋਚਕਿਤਸਕ ਸਭ ਖਿਲਾਫ ਹੋ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਨਿਕਾ ਬੰਦਾ ਕਹਿ ਦਿੰਦਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਮੈਂ ਬੜਾ ਵੱਡਾ ਹਾਂ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੈਂ ਇਹ ਗੱਲ ਦੱਸ ਦਿੰਨਾ ਕਿ ਵਾਕਈ ਉਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸੀ। ਬੁੱਧ ਵਰਗਾ ਨਹੀਂ, ਫਰਾਇਡ, ਜੁੰਗ, ਅੱਸਾਜਿਲੀ ਵਰਗਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਸਲ ਵਿਚੋਂ ਸੀ ਬਸ ਉਹ। ਗਜ਼ਬ ਦਾ ਬੰਦਾ ਸੀ, ਹੈ ਬੰਦਾ ਈ ਸੀ, ਸੁਪਰਮੈਨ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਵੀ ਕਮਾਲ ਸੀ। ਉਸ ਅੰਦਰਲੇ ਹੰਕਾਰ ਦੀ ਉਪਜ ਨਹੀਂ ਇਹ ਕਿਤਾਬ, ਉਸਦੇ ਵਸ ਦੀ ਗਲ ਹੈ ਈ ਨੀ ਸੀ, ਉਹ ਲਿਖਣੋ ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਦਾ। ਔਰਤ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬਚੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣਾ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਸਾਲ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਉਹ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਦਾ ਰਿਹਾ, ਲਿਖਣ ਦੀ ਘੜੀ ਟਾਲਦਾ ਰਿਹਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿਤਾਬ ਉਸ ਵਾਸਤੇ ਪਰਲੋਂ ਲਿਆ ਦਏਗੀ। ਪਰਲੋਂ ਲਿਆਂਦੀ। ਕਿਤਾਬ ਛਪਣ ਪਿਛੋਂ ਥਾਂ ਥਾਂ ਫਟਕਾਰਾਂ ਪਈਆਂ।

ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰ ਦੇਣਾ ਅਪਰਾਧ ਹੈ। ਆਦਮੀ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ। ਸੁਕਰਾਤ ਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ, ਰੀਕ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ। ਰੀਕ ਨੂੰ ਪਾਗਲ ਆਖ ਕੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਥੇ ਉਹ ਪਾਗਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਦੁਰਕਾਰਿਆ ਫਟਕਾਰਿਆ ਮਰ ਗਿਆ। ਉਸ ਵਿਚ ਬੱਦਲਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਉਡਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਸੀ ਪਰ ਇਜ਼ਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। ਸੁਕਰਾਤ, ਈਸਾ, ਬੁੱਧ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਰਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਸਿਖਣਾ ਪਏਗਾ।

ਸਾਰੇ ਸਨਿਆਸੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ। ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਸ਼ਰਤ ਮੈਂ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਤੀਜੀ ਕਿਤਾਬ ਬਰਟਰੰਡ ਰਸਲ ਅਤੇ ਵਾਈਟਹੈੱਡ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਲਿਖੀ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਇਸ ਨੂੰ। ਟਾਈਟਲ ਹੈ PRINCIPIA MATHEMATICA. ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਇਹ ਨਾਮ ਹੀ ਡਰਾ ਦਿੰਦੇ, ਸੋਚਦੇ ਨੇ ਬੜਾ ਖਤਰਨਾਕ ਗੋਰਖਧੰਦਾ ਹੋਣਾ। ਤਾਂ ਹੀ ਮੈਂ ਇਸ ਉਪਰ ਵਧ ਸਮਾਂ ਲਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ।