ਮੈਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਹ ਆਵਾਜ਼ ਮੌਸਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਉਤਰ ਰਹੇ ਲਫਜ਼ਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਕਿਸੇ ਬੂਹੇ ਦੇ ਕੁਤਰਨ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੈ, ਕੋਈ ਸੰਤਾਨ ਆਪਣੀ ਕਰਤੂਤ ਵਿਚ ਲੱਗਾ ਹੋਇਐ। ਕਰਨ ਦਿਉ ਜੋ ਜਿਵੇਂ ਕਰੇ।

ਸੋਸਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਨਿਕੀ ਜਿਹੀ ਹੈ, ਈਸ਼ ਉਪਨਿਸ਼ਦ ਜਿਡੀ ਕੁ ਪਰ ਦੂਰ ਤਕ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ। ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਈਸ਼ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਆਖਰੀ ਕਿਤਾਬ ਹੁੰਦੀ ਪਰ ਕੀ ਕਰਾਂ, ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਡੋਬ ਪੈ ਰਿਹੈ, ਸੋਸਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਸੋਸਾਂ ਜਿਤ ਗਿਆ ਈਸ਼ ਹਾਰ ਗਿਆ, ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਭਰ ਆਈਆਂ।

ਕਿਤਾਬ ਏਨੀ ਛੋਟੀ ਕਿ ਚਾਹੋ ਤਾਂ ਹਥੇਲੀ ਉਪਰ ਲਿਖ ਲਉ। ਪਰ ਬਈ ਸਾਵਧਾਨ। ਖੱਬੀ ਹਥੇਲੀ ਤੇ ਲਿਖਣੀ, ਸੱਜੀ ਤੇ ਲਿਖ ਲਈ ਤਾਂ ਪਾਪ ਲਗੇਗਾ। ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਨਾ- ਸੱਜਾ ਠੀਕ ਹੁੰਦੇ ਖੱਬਾ ਗਲਤ। ਮੈਂ ਕਹਿਨਾ ਖੱਬਾ ਸਹੀ ਹੈ, ਸੱਜਾ ਗਲਤ। ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਜਿੰਨੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਹੈ ਉਹ ਖਬਿਉਂ ਪ੍ਰਗਟਦੀ ਹੈ। ਸੌਸਾਂ ਖਬਿਉਂ ਆਏਗਾ। ਮੈਂ ਆਪ ਖਬੇ ਪਾਸਿਉਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ। ਚੀਨ ਵਿਚ ਖੱਬੇ ਨੂੰ ਯਿਨ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਸੱਜੇ ਨੂੰ ਯਾਂ, ਯਿਨ ਇਸਤਰੀ ਹੈ ਯਾਂ ਮਰਦ। ਯਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਯਾਂ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੀ ਇਹ ਬਣਦਾ ਹੈ- ਪਰੇ ਹਟੋ, ਰੂਕੋ, ਅੰਦਰ ਆਉਣਾ ਮਨ੍ਹਾ ਹੈ, ਦੂਰ ਰਹੋ, ਅੰਦਰ ਕੁੱਤਾ ਹੈ, ਸਾਵਧਾਨ।

ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ਸੱਜਾ ਪਾਸਾ। ਤੁਹਾਡੀ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਗਲਤ ਪਾਸਾ ਸੱਜਾ ਪਾਸਾ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਜੇ ਨੌਕਰ ਦੀ ਹੈਸੀਅਤ ਵਿਚ ਰੋਖੋਗੇ ਤਾਂ ਠੀਕ, ਇਹਨੂੰ ਮਾਲਕੀ ਨਾ ਕਰਨ ਦਿਉ। ਸੋ ਭਾਈ ਜੇ ਹਥੇਲੀ ਤੇ ਸੀ ਸੀ ਮਿੰਗ ਲਿਖਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਖੱਬੀ ਹਥੇਲੀ ਤੇ।

ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਇਕ ਇਕ ਲਫਜ਼ ਸੋਨੇ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਐ। ਇਕ ਲਫਜ਼ ਘਟ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਸੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਜਿਨੀ ਕੁ ਸਮੱਗਰੀ ਚਾਹੀਦੀ ਐ ਉਨੀ ਕੁ ਹੈ ਬਸ। ਸੋਸਾਂ ਵਰਗੀ ਦਲੀਲ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕੋਲ ਨਹੀਂ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੀ ਸੀ ਮਿੰਗ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਸ ਵਰਗਾ ਅਨੁਭਵ ਜਹਾਨ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾਂ, ਹੋਰ ਹੁਣ ਕੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸੋਸਾਂ ਬਾਰੇ ਗਲ ਕਰਿਆ ਕਰਦਾ ਉਹ ਪਲ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਹੁੰਦੇ। ਬੋਲ ਅਤੇ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਨਾਲ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਬੋਲਦੇ ਇਉਂ ਜਿਵੇਂ ਸੁਣਦੇ ਹੋਈਏ, ਸੋਸਾਂ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਸਮਝੋਗੇ ਜਦੋਂ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਉਗੇ। ਉਹ ਲਫਜ਼ਾਂ ਦਾ ਨਹੀਂ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਦਾ ਉਸਤਾਦ ਸੀ। ਘਟ ਤੋਂ ਘਟ ਬੋਲਿਆ। ਤੇਰੀ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖਣੋ ਰਹਿ ਗਿਆ