ਸੀ, ਖਿਮਾ ਕਰੀ ਮੌਸਾਂ। ਤੇਰੇ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਬੰਦੇ ਯਾਦ ਆ ਗਏ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਦਿਨ ਢਲੇ ਮੇਰਾ ਦਰਵਾਜਾ ਖੜਕਾ ਮੇਰੀ ਨੀਂਦ ਵਿਚ ਵਿਘਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਨੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਰਹੇਗਾ।

ਇਸ ਲਿਸਟ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਨਾਮ ਸੋਸਾਂ ਦੀ ਸੀ ਸੀ ਮਿੰਗ ਹੈ।

ਦੂਜੀ ਹੈ ਪੀ.ਡੀ. ਉਸਪੈਂਸਕੀ ਦੀ ਟਰਸ਼ਿਅਮ ਓਰਗਾਨਮ, TERTIUM ORGANUM. ਕਮਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣ ਵੇਲੇ ਉਸਨੇ ਗੁਰਜਿਫ ਦਾ ਨਾਮ ਤਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁਣਿਆ। ਉਹ ਕੀ ਲਿਖਣ ਲੱਗਾ ਹੈ, ਇਹ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਕੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ, ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਮਸਝ ਉਸਨੂੰ ਪਿਛੋਂ ਗੁਰਜਿਫ ਨਾਲ ਮੇਲ ਬਾਦ ਲੱਗੀ। ਗੁਰਜਿਵ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਹੋਇਆ ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬੋਲ ਹੈ- "ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਸਮਝ ਆਈ। ਲਿਖ ਤਾਂ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਸਮਝ ਹੁਣ ਲੱਗੀ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਮੈਥੋਂ ਲਿਖਵਾਈ, ਕਿਸਨੇ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ।" ਸ਼ਾਇਦ ਗੁਰਜਿਫ ਹੀ ਸੀ ਉਹ ਸੰਤਾਨ ਜਿਸਨੇ ਉਸਪੈਂਸਕੀ ਵਿਚੋਂ ਦੀ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ। ਜਾਂ ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਲਿਖਵਾਈ ਜਿਸਨੂੰ ਸੂਫੀ ਮਹਾਂਬਲੀ ਸੰਤਾਨ ਕਿਹਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹੀ ਜਿਹੜਾ ਚਮਤਕਾਰ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦੇ, ਟਰਸ਼ਿਅਮ ਓਰਗਾਨਮ ਜਿਹੇ ਚਮਤਕਾਰ।

ਟਰਬਿਅਮ ਓਰਗਾਨਮ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਚਿੰਤਨ ਦੀ ਤੀਸਰੀ ਦਿਸ਼ਾ। ਇਸ ਸਾਹਿਬ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸੂਫੀ ਕੋਈ ਨਾਮ ਦੇ ਦਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕੋਈ ਪੁਰਖ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜ਼ਹੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕੇਵਲਾ ਇਸ ਜ਼ਹੂਰ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਹੁਣ ਇਥੇ ਵੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਪਲ। ਸੂਫੀ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾਮ ਰੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਹੁਸਨਲ ਚਰਾਗ, ਅਨੰਤ ਵਿਸਮਾਦ, ਤੀਬਰ ਉਲਾਸ, ਪਰਮ ਅਨੰਦ ਦਾ ਨਾਂ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਲਵਾਂਗਾ।

ਉਸਪੈਂਸਕੀ ਟਰਸ਼ਿਅਮ ਓਰਗਾਨਮ ਵਰਗੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਦਏ ਜਿਹੜੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਮਹਾਨਤਮ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੋਵੇ, ਹੈਰਾਨੀਕੁਨ ਹੈ, ਚਮਤਕਾਰ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਹਾਨ ਕੇਵਲ ਤਿੰਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ : ਪਹਿਲੀ ਅਰਸਤੂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਓਰਗਾਨਮ, ਦੂਸਰੀ ਬੇਕਨ ਦੀ ਲਿਖਤ ਦੂਜੀ ਓਰਗਾਨਮ ਤੇ ਤੀਜੀ ਉਸਪੈਂਸਕੀ ਦੀ TERTIUM ORGANUM, ਟਰਸਿਅਮ ਮਾਇਨੇ ਤੀਜੀ। ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਨਾਲ ਵਾਕਫੀਅਤ ਕਰਵਾਉਂਦਿਆਂ ਉਸਪੈਂਸਕੀ ਨੇ ਇਕ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਵਾਕ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਸ਼ਰਾਰਤ ਕੋਈ ਪੁੱਜਿਆ ਹੋਇਆ ਸਾਧੂ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕੇਵਲ। ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਹੰਕਾਰ ਦੇ, ਸਾਦਗੀ