ਨਾ ਬਚਦਾ। ਤਿੰਨ ਸੌ ਪੌਂਡ, ਅਸਲ ਔਰਤ। ਇਸ ਵਿਚ ਹੈਰਾਨੀ ਕੀ ਹੋਣੀ ਹੋਈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਕੋਈ ਆਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਚੇਲੇ ਸਨ ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ, ਕੁਦਰਤਨ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਔਰਤ ਨਾਲ ਇਸ਼ਕ ਥੌੜਾ ਹੋ ਸਕਦੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਂ ਬਸ ਸਤ ਬਚਨ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦੈ, ਉਸ ਦੇ ਪਿਛੇ ਲੱਗਿਆ ਜਾ ਸਕਦੈ। ਬਲਾਵਸਕੀ ਨਾਲ ਸੰਤੁਲਨ ਰਖਣ ਲਈ ਸੱਤਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਸਹਿਜੇ ਦੇ ਗੀਤ।

ਸਹਿਜੇ, ਇਕ ਹੋਰ ਔਰਤ। ਨਾਮ ਵੀ ਸ਼ਾਇਰਾਨਾ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਖੁਦਰੋਂ ਦਾ ਤੱਤਸਾਰ। ਸਹਿਜੇ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਮੈਂ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਰਾਨਾ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜ਼ਬਾਨ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿਸੀ। ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਜੋ ਕੁਝ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ਉਹ ਏਨਾ ਬੇਤੁਕਾ, ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਹਾਂ ਕੋਈ ਇਸ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਕਿਉਂ ਨਹੀ ਕਰਦਾ? ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਵੇ, ਸ਼ਾਇਰਾਨਾ ਤਰਜ ਤੇ ਹੋਵੇ, ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੋਕ ਅੱਗੇ ਆਉਂਦੇ? ਦਿਨ ਬਦਿਨ ਇਹ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ, ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਹੈ ਇਹ। ਜੋ ਮੈਂ ਸਹਿਜੇ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ, ਉਮੀਦ ਕਰੀਏ ਇਕ ਦਿਨ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗ ਜਾਏ।

ਅੱਠਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਫਿਰ ਇਕ ਔਰਤ ਦੀ। ਹਾਲੇ ਵਜ਼ਨਦਾਰ ਬਲਾ ਬਲਾਵਸਕੀ ਨਾਲ ਸੰਤੁਲਨ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਔਰਤ ਕੰਮ ਆਏਗੀ, ਸੂਫੀ ਹੈ, ਨਾਮ ਹੈ ਰਾਬੀਆ ਅਲ ਅਦਾਬੀਆ, ਅਦਾਬੀਆ ਉਸਦੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ, ਅਲ ਅਦਾਥੀਆ ਮਾਇਨੇ ਅਦਾਥੀਆ ਪਿੰਡ ਦੀ। ਰਾਬੀਆ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ, ਅਲ ਅਦਾਥੀਆ ਸਿਰਨਾਵਾਂ। ਸੂਫੀ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ- ਰਾਬੀਆ ਅਲਅਦਾਬੀਆ। ਰਾਬੀਆ ਦੇ ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਉਸ ਦਾ ਪਿੰਡ ਮੱਕਾ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਯਾਤਰੂ, ਜਗਿਆਸੂ, ਰਾਬੀਆ ਦੀ ਝੌਂਪੜੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿਚ ਤੁਰੇ ਆਉਂਦੇ। ਬੜੀ ਤੇਜੱਸਵੀ ਫਕੀਰਨੀ ਸੀ। ਹਥੌੜਾ ਮਾਰ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਖੋਪੜੀ ਭੰਨ ਸਕਦੀ। ਉਹਨੇ ਯਕੀਨਨ ਬਹੁਤ ਖੋਪੜੀਆਂ ਭੰਨ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਛੁਪੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਲੱਭੇ।

ਉਸ ਨੂੰ ਲਭਦਾ ਲਭਾਂਦਾ ਇਕ ਦਿਨ ਹਸਨ ਆ ਗਿਆ। ਸਵੇਰ ਸਾਰ ਉਸ ਨੇ ਪਾਠ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਰਾਬੀਆ ਤੋਂ ਕੁਰਾਨ ਮੰਗਿਆ। ਰਾਬੀਆ ਨੇ ਉਸ ਹੱਥ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਫੜਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਅਵਾਕ ਰਹਿ ਗਿਆ, ਕਿਹਾ- ਇਹ ਕੁਵਰ ਹੈ, ਕਿਸਨੇ ਲਿਖੀ ਹੈ ਇਹ ? ਰਾਬੀਆ ਨੇ ਕੁਰਾਨ ਵਿਚ ਸੋਧਾਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਅਨੇਕ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਲਫਜ਼ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ। ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਤਾਂ ਪੂਰੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ। ਹਸਨ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਇਸ ਦੀ ਇਜ਼ਾਜਤ ਨੀਂ। ਕੁਰਾਨ ਵਿਚ ਸੋਧਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ। ਰੱਥ ਦੇ ਆਖਰੀ ਨਥੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਕੌਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸੋਧ 7 ਮੁਹੰਮਦ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਆਖਰੀ ਨਬੀ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਕਹਿਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੁਣ ਕੋਈ ਨਹੀਂ, ਵਹੀ ਵਿਚ ਸੋਧ ਕਰਨ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਆਏਗਾ। ਕੁਰਾਨ ਸੰਪੂਰਨ ਹੈ ਤੇ ਅੰਤਮ ਹੈ, ਸੋ ਸੋਧਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।