ਹੱਸ ਕੇ ਰਾਬੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਰਵਾਇਤ ਦੀ ਮੈਂ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਰੱਥ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਰੂਥਰੂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਤੇ ਉਸੇ ਅਨੁਭਵ ਰਾਹੀਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮੇਰੀ ਕਿਤਾਬ ਹੈ। ਤੈਨੂੰ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਹ ਮੇਰੀ ਮਲਕੀਅਤ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਕਰ ਕਿ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਅਗੇ ਸੱਚੀ ਹੋਵਾਂਗੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਅਗੇ ਨਹੀਂ।

ਇਹ ਹੈ ਰਾਬੀਆ, ਸ਼ਾਨਾਮੱਤੀ ਔਰਤ। ਆਪਣੀ ਲਿਸਟ ਵਿਚ ਲਿਖ ਲਿਆ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ। ਮੈਡਮ ਬਲਾਵਸਕੀ ਨੂੰ ਥਾਂ ਸਿਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਰਾਬੀਆ ਠੀਕ ਹੈ। ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਰਾਬੀਆ ਨੇ ਵੀ ਆਪ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ, ਚੇਲਿਆਂ ਨੇ ਨੋਟਸ ਲਏ, ਜਿਵੇਂ ਹੁਣ ਦੇਵਗੀਤ ਲੈ ਰਿਹੈ। ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਦੇ ਰਾਬੀਆ ਕੁਝ ਕਹਿ ਦਿੰਦੀ, ਅੱਗਾ ਪਿਛਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਾ ਲਗਦਾ। ਅਚਾਨਕ ਕੁਝ ਬੋਲ ਦਿੰਦੀ, ਉਹ ਲਿਖ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਸਾਖੀਆਂ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਉਹ ਆਪ ਸਾਖੀ ਹੋ ਗਈ। ਮੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ਐ ਉਸ ਨਾਲ।

ਮੀਰਾ ਸੁਹਣੀ ਹੈ, ਨਮਕੀਨ ਨਹੀਂ, ਮਿਠੀ ਹੈ ਬਸ। ਰਾਬੀਆ ਨਮਕੀਨ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤੇ ਮੈਂ ਸ਼ੁਗਰ ਦਾ ਮਰੀਜ਼ ਹਾਂ ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੀਰਾ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਪੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਦੇਵਗੀਤ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਏਗਾ। ਰਾਬੀਆ ਓਕੇ ਹੈ। ਨਮਕ ਤਾਂ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਖਾਂਦਾ ਰਹਾਂ। ਚੀਨੀ ਨੂੰ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਫਰਤ ਕਰਦਾ ਹੀ ਹਾਂ ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਕਰੀਨ ਵੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਸ਼ੱਕਰ ਰੋਗੀਆਂ ਵਾਸਤੇ ਬਣਾਈ ਨਕਲੀ ਚੀਨੀ, ਸਕਰੀਨ ਬੁਰੀ ਲਗਦੀ ਹੈ- ਹਾਂ ਲੂਣ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲਗਦੈ।

ਈਸਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ- ਤੁਸੀਂ ਧਰਤੀ ਦਾ ਨਮਕ ਹੈ। ਰਾਬੀਆ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾਂ- ਸੰਸਾਰ ਉਤੇ ਜਿਨੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਅਤੇ ਹਨ, ਰਾਬੀਆ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਮਕ ਹੈ।

ਨੌਵਾਂ ਹੈ ਨਾਨਕ, ਸਿਖ ਧਰਮ ਦਾ ਮੋਢੀ। ਉਸਦੀ ਬਾਣੀ। ਜਿਥੇ ਜਿਥੇ ਤਕ ਜਹਾਨ ਵਿਚ ਉਦੋਂ ਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਸਿਖ ਮਰਦਾਨੇ ਨਾਲ ਗਿਆ। ਮਰਦਾਨਾ ਮਾਇਨੇ ਅਸਲ ਮਰਦ। ਸਿਖ ਹੋਣ ਵਾਸਤੇ ਬਹਾਦਰ ਹੋਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਨਾਨਕ ਗਾਉਂਦਾ, ਮਰਦਾਨਾ ਰਬਾਬ ਨਾਲ ਸਾਥ ਦਿੰਦਾ। ਅਨੰਤ ਦੀਆਂ ਸੁਗੰਧੀਆਂ ਖਲਾਰਦੇ ਉਹ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਘੁੰਮੇ। ਉਸ ਦੀ ਬਾਣੀ ਏਨੀ ਸੁਹਣੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬਰਸਣ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨਾਲ ਇਕ ਨਵੀਂ ਜ਼ਬਾਨ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਨੂੰ ਬੋਲੀਆਂ ਦੀ ਵਿਆਕਰਣ, ਨਿਯਮਾਵਲੀ, ਬੰਦਸ਼ਾਂ ਪਸੰਦ ਨਾ ਆਈਆਂ। ਆਪਣੀ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਾਉਣ ਲੱਗ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਬੇਅੰਤ ਜਬਰਦਸਤ ਜ਼ਬਾਨ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿਰਪਾਨ ਦੀ ਤਿਖੀ ਧਾਰ ਹੋਵੇ।

ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੈਂ ਸ਼ੰਕਰਚਾਰੀਆ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀ, ਹੁਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ੰਕਰਚਾਰੀਆ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਆਦਿ ਸ਼ੰਕਰਚਾਰੀਆ ਦੀ, ਪਹਿਲੇ ਦੀ। ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿਧ ਕਿਤਾਬ ਵਿਵੇਕ ਚੂੜਾਮਣੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗਾ....