ਚੌਥਾ ਇਕ ਹੋਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮਨੁੱਖ ਦੇਖਿਆ ਮੈਂ। ਉਸ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਪੰਜਾਹਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਹੈ ਅਲ ਹੱਲਾਜ ਮਨਸੂਰ। ਅਲ ਹੱਲਾਜ ਨੇ ਕੋਈ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ, ਕੁਝ ਬਿਆਨ ਹਨ ਉਸਦੇ ਨਹੀਂ ਨਹੀਂ ਐਲਾਨ ਕਹੋ। ਅਲ ਹੱਲਾਜ ਵਰਗੇ ਲੋਕ ਐਲਾਨ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਹੰਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਹੰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰੰਚਕ ਮਾਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ- ਮੈਂ ਰੱਬ ਹਾਂ,

ਅਨਅਲ ਹੱਕ। ਅਨਅਲ ਹੱਕ ! ਆਪਣੇ ਇਸ ਐਲਾਨ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ- ਮੈਂ ਰੱਬ ਹਾਂ, ਹੋਰ ਕੋਈ ਰੱਬ ਨਹੀਂ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮਾਫ ਕਰਦੇ, ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਅਲ ਹੱਲਾਜ ਨੂੰ ਮਾਰ ਸਕਦੇ ਹੋ? ਨਾਮੁਮਕਿਨ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਹ ਹੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ- ਕਿਸ ਗੱਲ ਤੇ ਹੱਸੋ?

ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਜਿਸਮ ਨੂੰ ਮਾਰ ਰਹੇ ਹੋ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਸਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਸਰੀਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਅਨਅਲ ਹੱਕ ! ਰੱਬ ਹਾਂ ਮੈਂ। ਇਹ ਨੇ ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦੇ ਧਰਤੀ ਦਾ ਨਮਕ।

ਮਨਸੂਰ ਨੇ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ। ਉਸ ਦੇ ਮਿਤਰਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਕੁੱਝ ਐਲਾਨ ਨੋਟ ਕਰ ਲਏ। ਮੈਂ ਮਿੱਤਰਾਂ ਵਾਸਤੇ ਚੇਲੇ ਲਫਜ਼ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਇਥੇ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨਸੂਰ ਵਰਗੇ ਬੰਦੇ ਦੇ ਚੇਲੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਾ ਲਗੇ ਜੇ ਕੋਈ ਉਸ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰੋ। ਮਨਸੂਰ ਦੋਸਤਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਨਜੂਰ ਕਰੇਗਾ।

ਮਾਫ ਕਰਨਾ ਉਸ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੁਲ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਲਈ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਇਹ। ਪਰ ਮਨਸੂਰ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਮਜਬੂਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝ, ਤੂੰ ਏਨੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਤਕ ਨਹੀਂ ਸੁਣੇ ਜਿੰਨੀਆਂ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹ ਲਈਆਂ ਹਨ। ਮੈਂ ਲੱਖ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹ ਲਈਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੇਵਲ ਪੰਜਾਹ ਛਾਂਟਣੀਆਂ ਔਖਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਥੋੜੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਚੁਣੀਆਂ ਹਨ, ਕੁਦਰਤੀ ਹੈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ। ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਭਰ ਆਈਆਂ, ਉਹ ਕਾਹਨੂੰ ਛਡਣੀਆਂ ਸਨ? ਪਿਛੋਂ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵੀ ਕਰ ਦਿਆਂਗਾ।

ਪੰਜਵੇਂ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਥੋੜੇ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਨਾ ਉਸਨੇ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਨਾ ਕੁਝ ਕਿਹਾ। ਉਹਹੈ ਮਹਾਂਕਾਸਪ। ਉਸ ਦੀ ਸਾਖੀ ਸੁਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਬਸ।