ਐਖਰਟ ਨੇ ਥੋੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਹੀਆਂ ਪਰ ਬਦਸੂਰਤ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਚਿੜਾਉਣ ਲਈ ਏਨੀਆ ਕੁ ਹੀ ਕਾਫੀ ਸਨ। ਪੋਪ ਅਤੇ ਸੰਤਾਨ ਉਸ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਹੋ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੁਰਤ ਐਖਰਟ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕੀ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕੀ ਨਹੀਂ ਕਹਿਣਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੇਵਕੂਫਾਂ ਦੀਆਂ ਨਸੀਹਤਾਂ ਨਜ਼ਰੰਦਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਮੇਰੇ ਵਰਗਾ ਪਾਗਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਐਖਰਟ ਭਲਾ ਆਦਮੀ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਗੱਲ ਸੁਣੀ, ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੀ। ਜਰਮਨ ਆਖਰ ਜਰਮਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਹੋ ਬਾਏਂ ਮੁੜ, ਉਹ ਖੱਬੇ ਮੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਹੋ ਦਾਹਿਨੇ ਮੁੜ, ਉਹ ਸੱਜੇ ਮੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਪਰੇਡ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਜਦੋਂ ਹੁਕਮ ਮਿਲਦਾ ਸੀ ਦਾਹਿਨੇ ਮੁੜ, ਮੈਂ ਸੋਚਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ। ਮੇਰੇ ਇਲਾਵਾ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਫਟਾਫਟ ਮੁੜ ਜਾਂਦੇ। ਮਿਲਟਰੀ ਅਫਸਰ ਉਲਝਣ ਵਿਚ ਪੈ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ- ਤੈਨੂੰ ਕੀ ਤਕਲੀਫ ਐ? ਤੈਨੂੰ ਸੁਣਦਾ ਨਹੀਂ? ਤੇਰੇ ਕੰਨਾ ਵਿਚ ਖਰਾਬੀ ਹੈ ਕੋਈ?

ਮੈਂ ਕਿਹਾ- ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ, ਮੇਰੇ ਵਿਚ ਖਰਾਬੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਕਾਰਨ ਸਮਝ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਮੈਂ ਕਿਉਂ ਸੱਜੇ ਜਾਂ ਖੱਬੇ ਮੁੜਾਂ? ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ? ਜਰੂਰਤ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਮੂਰਖ ਕੈਡਿਟ ਜਿਹੜੇ ਕਦੀ ਸਜੇ ਕਦੀ ਖੱਬੇ ਮੁੜਦੇ ਹਨ, ਮੁੜ ਘਿੜ ਕੇ ਇਥੇ ਆ ਜਾਣਗੇ ਜਿਥੇ ਮੈਂ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਪੂਜਾ ਹੋਇਆ ਹਾਂ।

ਕੱਢਣਾ ਹੀ ਸੀ ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ। ਬੜੀ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਨਿਕਲ ਕੇ। ਸਭ ਨੇ ਕਿਹਾ ਮੇਰੀ ਕਿਸਮਤ ਮਾੜੀ ਹੈ, ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿਸਮਤ ਚੰਗੀ ਹੈ। ਆਪੋ ਵਿਚ ਘੁਸਰ ਘੁਸਰ ਕਰਦੇ- ਇਸ ਨੂੰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਮੌਜ ਵਿਚ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੀਅਰ ਦੀ ਦਾਅਵਤ ਦਿੱਤੀ।

ਐਖਰਟ ਨੇ ਗੱਲ ਸੁਣੀ। ਜਰਮਨ, ਅਨੁਭਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ, ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਜਰਮਨ ਵਿਮਲਕੀਰਤੀ ਅਨੁਭਵੀ ਹੋਏਗਾ ਸ਼ਾਇਦ। ਪਰ ਐਖਰਟ ਨੇੜੇ ਪੁੱਜ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਕ ਕਦਮ ਹੋਰ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਪਾਰ... ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁਲ੍ਹ ਜਾਣਗੇ.. ਅਨੰਤ ਤਕ। ਬੇਸ਼ਕ ਉਹ ਜਰਮਨ ਸੀ, ਪੋਪ ਦੇ ਦਬਾਉ ਹੇਠ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਸੁੰਦਰ ਵਾਕ ਕਹੇ। ਉਸ ਦੇ ਕਥਨਾ ਵਿਚ ਕਝ ਕੁ ਸੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਲਿਸਟ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖ ਲਿਆ।

ਤੀਜਾ ਇਕ ਹੋਰ ਜਰਮਨ : ਬੋਹਮ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਸਹੀ ਕਿਵੇਂ ਉਚਾਰਨਾ ਹੈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਕੀ ਪ੍ਰਵਾਹ। ਏਨਾ ਮੈਨੂੰ ਪਕਾ ਪਤੈ ਕਿ ਜਰਮਨ ਇਸ ਦਾ ਉਚਾਰਣ ਹੋਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਮੈਂ ਕਿਹੜਾ ਜਰਮਨ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਰਾਜ਼ੀਨਾਵਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਉਹਨੂੰ ਬੂਮੇ ਕਿਹਾ ਕਰਦਾਂ। ਜੇ ਉਹ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆ ਜਾਏ ਤੇ ਕਹੇ- ਇਹ ਨਹੀਂ ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਤਾਂ ਵੀ ਮੈਂ ਕਹਿਦਿਆਂ -ਦਫਾ ਹੋ। ਮੇਰੇ ਵਾਸਤੇ ਤੇਰਾ ਇਹੀ ਨਾਮ ਹੈ, ਇਹੀ ਰਹੇਗਾ, ਬੂਮੇ।