ਪੰਜਵੀਂ ਕਿਤਾਬ। ਜੇ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਵਲ ਫਿਰ ਤੁਹਾਡਾ ਧਿਆਨ ਦੁਆਵਾਂ। ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ ਜੀਵਨ ਉਪਰ ਟਿਪਣੀਆਂ COMMENTARIES ON LIVING ਕਈ ਜਿਲਦਾਂ ਵਿਚ ਹੈ। ਉਸੇ ਮਸਾਲੇ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਤਾਰੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ।

ਜੀਵਨ ਉਪਰ ਟਿਪੱਣੀਆਂ ਉਸਦੀ ਡਾਇਰੀ ਹੈ। ਕਦੀ ਕਦਾਈਂ ਕਿਸੇ ਪੰਨੇ ਉਪਰ ਕੁਝ ਲਿਖ ਦਿੰਦਾ। ਸੁੰਦਰ ਸੂਰਜ ਅਸਤ, ਪੁਰਾਣਾ ਰੁੱਖ, ਕੋਈ ਸ਼ਾਮ.. ਆਹਲਣਿਆਂ ਵਲ ਪਰਤਦੇ ਪੰਛੀ... ਕੁੱਝ ਵੀ... ਸਮੁੰਦਰ ਵਲ ਨੱਠਾ ਜਾਂਦਾ ਦਰਿਆ... ਜੋ ਵੀ ਦਿਲ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਲਿਖ ਦਿੰਦਾ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਕਿਤਾਬ ਬਣ ਗਈ। ਖਾਸ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ, ਡਾਇਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਜਹਾਨ ਵਿਚ ਚਲੇ ਜਾਉ... ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਜਹਾਨ... ਸੰਪੂਰਨ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਦੇ ਦੀਦਾਰ। ਦੇਖ ਲਏ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚਲੇ ਹੰਝੂ?

ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਨਹੀਂ ਇਹ ਕਿਤਾਬ, ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਅੱਖਾਂ ਡੁਬਡੁਬਾ ਗਈਆਂ। ਪਿਆਰੀ ਹੈ ਕਿਤਾਬ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਿਖੀਆਂ ਮਹਾਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਸ ਚੁਕਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਆਜ਼ਾਦੀ FIRST AND LAST FREEDOM ਉਸ ਦੀ ਸਰਬੋਤਮ ਕਿਤਾਬ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਿਆ ਉਹ। ਪਰ ਟਿਪਣੀਆਂ ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਡਾਇਰੀ ਹੈ। ਹਾਂ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪਰ ਆਪਣੀ ਲਿਸਟ ਵਿਚ ਰੱਖ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ।

ਛੇਵੀਂ ਕਿਤਾਬ । ਠੀਕ ਹੈ ਗਿਣਤੀ ?

ਹਾਂ ਓਸ਼ੋ, ਠੀਕ ਹੈ।

ਹਾਂ ਓਸ਼ੋ ਸੁਣਨਾ ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਕੇਵਲ ਹਾਂ ਸੁਣ ਲੈਣਾ ਹੌਸਲਾ ਅਫਜ਼ਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਕਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਸਦਕਾ ਤੁਹਾਡਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਨਿਆਸੀ, ਹਾਂ ਓਸ਼ੋ, ਹਾਂ ਓਥੈ ਗੁਣ ਗੁਣਾਂਉਦੇ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਧਰਤੀ ਉਪਰ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਧਰਤੀ ਉਪਰ ਮੇਰੇ ਵਰਗਾ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਬੰਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ।

ਛੇਵੀਂ... ਛੇਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਕੂਮੈਂਟਰੀਜ਼ COMMMENTARIESਹੈ, ਮਾਰਿਸ ਨਿਕੋਲ Morris Nicoll ਦਾ ਪੰਜ ਜਿਲਦਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ। ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ ਇਹ ਨਾਮ ਮਾਰਿਸ ਨਿਕੋਲ ਉਚਾਰਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਾਮ ਮੈਂ ਗੁਡੀਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਸਹੀ ਉਚਾਰਣ ਕੀ ਹੈ ਇਸ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਦਾ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ- ਨਿੱਕਲ।