ਚੌਥੀ ਕਿਤਾਬ। ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਖਲੀਲ ਜਿਬਰਾਨ ਨੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ, ਪੈਰਬਿਰ ਅਤੇ ਸੰਦਾਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਈਆਂ, ਪਰ ਹੋਰ ਵੀ ਨੇ ਕਈ। ਆਪਣੀ ਜ਼ਬਾਨ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਘੱਟ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਅਨੁਵਾਦ ਮੌਲਿਕ ਕਿਤਾਬ ਵਰਗਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਪਰ ਖਲੀਲ ਜਿਬਰਾਨ ਏਡਾ ਮਹਾਨ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਕੁਝ ਕੀਮਤੀ ਲੱਭ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜ ਕੁਝ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗਾ। ਖਲੀਲ ਦੀ ਤੀਜੀ ਕਿਤਾਬ ਪੈਰਬਰ ਦਾ ਬਾਗ, THE GARDEN OF THE PROPHET ਹੈ। ਇਹ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨਾਲ ਐਪੀਕਿਊਰਸ Epicurus ਯਾਦ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਐਪੀਕਿਊਰਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਵੀ ਮਹਾਨ ਕਿਹਾ ਹੋਣਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਭੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖਲੀਲ ਜਿਬਰਾਨ ਦੀ ਪੈਰਬਰ ਦਾ ਬਾਗ ਕਿਤਾਬ ਤੋਂ ਐਪੀਕਿਊਰਸ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਯਾਦ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਕਬੀਲੇ ਨੂੰ ਬਾਗ ਕਿਹਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਬੰਦੇ ਦੇ ਕੰਮ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਲੈਟੋ ਆਪਣੀ ਜੁੰਡਲੀ ਨੂੰ ਅਕਾਦਮੀ ਕਿਹਾ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਬੰਦੇ ਨੇ ਮਹਾਨ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਨੇ ਇਹੋ ਨਾਮ ਰੱਖਣਾ ਸੀ।

ਐਪੀਕਿਊਰਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬੀਲੇ ਨੂੰ ਬਾਗ ਕਿਹਾ। ਤਾਰਿਆਂ ਹੇਠ, ਉਹ ਦਰਖਤਾਂ ਹੇਠ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ। ਇਕ ਵਾਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਉਸ ਥਾਂ ਆਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਇਹ ਖੁਸ਼ ਕਿਸ ਕਾਰਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਹੈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਉਲਝਣ ਵਿਚ ਪੈ ਗਿਆ: ਵਾਕਈ ਖੁਸ਼ ਸਨ, ਨੱਚ ਰਹੇ ਸਨ, ਗਾ ਰਹੇ ਸਨ।

ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ - ਤੁਹਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆਂ ਐਪੀਕਿਊਰਸ, ਕੋਈ ਸੁਗਾਤ ਦਿਆਂ ਤਾਂ ਲਵੋਗੇ ?

ਐਪੀਕਿਊਰਸ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਆਉ ਤਾਂ ਮੱਖਣ ਲੈ ਆਇਓ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਦੀ ਮੱਖਣ ਦਾ ਸੁਆਦ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ। ਸੁਕੀ ਰੋਟੀ ਖਾ ਲੈਂਦੇ ਨੇ। ਇਕ ਗੱਲ ਹੋਰ। ਇਉਂ ਬੇਗਾਨਿਆਂ ਵਾਂਗ ਨਾ ਤੁਸੀਂ ਖਲੋਇਆ ਕਰੋ, ਇਕ ਵਾਰ ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਆਉ, ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ ਹੋਕੇ, ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਨੱਚੋ, ਗਾਓ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ ਹੋਰ ਤਾਂ ਕੁਝ ਹੈ ਨਹੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ।

ਖਲੀਲ ਜਿਬਰਾਨ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਐਪੀਕਿਊਰਸ ਯਾਦ ਆ ਜਾਂਦੇ। ਮਾਫ ਕਰਨਾ ਮੈਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਐਪੀਕਿਊਰਸ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਪਰ ਇਹ ਮੇਰਾ ਕਸੂਰ ਨਹੀਂ। ਈਸਾਈਆਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਸਾੜ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਹਮੇਸ਼ ਲਈ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ