

'ਜਿਧਰ ਤੁਹਾਡਾ ਜੀਅ ਚਾਹੇ ਚਲਦੇ ਰਹੋ। ਜੇ ਮੈਂ ਕਿਧਰੇ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ, ਤੁਸਾਂ ਫਿਰ ਮਖੌਲਾਂ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ।‘
'ਮੇਰਾ ਖ਼ਿਆਲ ਹੈ ਅੱਜ ਸ਼ਾਮ ਕੰਪਨੀ ਬਾਗ ਦੇਖ ਆਈਏ। ਸਵੇਰੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਾਂਗੇ।'
'ਜਿਵੇਂ ਸਰਦਾਰ ਦਾ ਹੁਕਮ।'
‘ਵਾਹਵਾ! ਤੈਨੂੰ ਭੀ ਵਟਾ ਲਾਹੁਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਹੀ ਗਿਆ।'
ਪਾਲ ਨੇ ਵਾਲ ਵਾਹੇ ਤੇ ਨਵਾਂ ਸੂਟ ਬਦਲਿਆ। ਮੈਂ ਓਹੀ ਕਪੜੇ ਪਾਈ ਰਖੇ। ਪਾਲ ਨੇ ਤਿਆਰ ਹੋ ਕੇ ਪੁਛਿਆ, 'ਤੁਸਾਂ ਕਪੜੇ ਨਹੀਂ ਬਦਲੇ?'
'ਮੈਂ ਕਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਆਪ ਵਿਖਾਉਣਾ ਹੈ। ਨਾਲੇ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤੇ ਚੰਗੇ ਕਪੜੇ ਪਾ ਕੇ ਤੁਹਾਡੀ ਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਘਟਾਉਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ।'
'ਹੱਛਾ! ਤੁਸੀਂ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਕੰਪਨੀ ਬਾਗ ਦੇਖ ਆਵੋ, ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ।"
'ਇਹ ਚੰਗਾ ਰੋਹਬ ਹੈ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਅਗੋਂ ਇਹੋ ਜੇਹੇ ਕਿੰਨੇ ਹੁਕਮ ਮੰਨਣੇ ਪੈਣੇ ਹਨ। 'ਜੇ ਚਲਣਾ ਏਂ ਤਾਂ ਕਪੜੇ ਬਦਲ ਲਵੋ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉੱਕਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ। ਵੇਖਦੇ ਨਹੀਂ ਕਪੜੇ ਸਫਰ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਮੈਲੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦੀ ਚਮੜੀ ਤੇ ਕਪੜੇ ਮੈਲੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੇਰੇ ਗੁਰੂਦੇਵ ਆਖਦੇ ਹਨ:-
'ਮਾਨਵਤਾ ਮੈਲ ਦੀ ਪੰਡ ਹੈ।
ਇਸ ਧੋਤਿਆਂ ਨਹੀਂ ਨਿਖਰਦਾ,
ਦਹੀਂ ਵਰਤੋਂ ਭਾਵੇਂ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਬਣ।
ਹਿਰਦੇ ਸ਼ੁੱਧੀ ਕੇਵਲ ਸਿਮਰਨ ਤੇ ਪ੍ਰਾਸ਼ਚਿਤ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ੁੱਧ ਹਿਰਦੇ ਪਿੜ ਵਿਚ ਹੀ,
ਸਦਾ ਸੁੰਦਰ ਆਤਮਾ ਦਾ ਅਮਰ ਨਿਰਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਮੂਰਖੋ। ਇਸ ਵਾਟ ਨੂੰ ਅਕਲ ਨਾਲ ਨਾਪੋ,
ਕੇਵਲ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਭਗਤੀ ਹੀ ਸਹਿਜ ਤਕ ਅਪੜਦੀ ਹੈ।
ਪਾਲ ਨੇ ਸੂਟ ਕੇਸ ਵਿਚੋਂ ਕਪੜੇ ਕੱਢੇ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਹੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਆਖ਼ਰ ਉਸ ਮੇਰੀ ਕਮੀਜ਼ ਦੇ ਬਟਨ ਵੀ ਖੋਲ੍ਹਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਕਿ ਹਰ ਇਸਤਰੀ ਮਰਦ ਜੋੜਾ ਕਿਹੋ ਜੇਹੀ ਰੁਸਦੀ ਮੰਨਦੀ ਅਗਮ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਾਣਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਪੜੇ ਬਦਲ ਲਏ। ਪਾਲ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਬੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਡੁੱਲ੍ਹ ਡੁੱਲ੍ਹ ਪੈ ਰਹੀ ਸੀ। ਅਸਾਂ ਹੋਟਲ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਤਾਂਗਾ ਫੜਿਆ । ਤਾਂਗੇ ਵਾਲਾ, "ਹਟ ਜਾ ਸਰਦਾਰ, ਵੇਖੀਂ ਮਾਈ, ਬਲੀ ਉਇ ਮਰਨਾਂ ਈ ਹੇਠ ਆ ਕੇ।' ਆਖਦਾ ਕੰਪਨੀ ਬਾਗ ਲੈ ਆਇਆ।
ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਬਾਗ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਕਦਮਾਂ ਕੋਲ ਖਿੜੇ ਫੁੱਲ ਆਖ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਹਿਜੇ- ਸਹਿਜੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬਾਗ ਦਾ ਸੁਹੱਪਣ ਤੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦੇ ਸਾਂ।