ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਣਦਿਆਂ ਮੇਰਾ ਜੀਅ ਉਸ ਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿਚ ਡਿੱਗ ਪੈਣ ਨੂੰ ਕੀਤਾ। ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਕਿਸੇ ਮਿੱਠੀ ਘੁੱਟ ਲਈ ਅੰਦਰੇ ਅੰਦਰ ਤਰਸ ਤੇ ਰੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਰ ਹਾਏ। ਜਾਲਮ ਫਲਸਵੇ ਤੇਰਾ ਸਤਿਆਨਾਸ ਹੋਵੇ। ਤੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਜਵਾਨੀਆਂ ਇਸ ਲਈ ਪਾਲਦਾ ਤੇ ਨਿਖਾਰਦਾ ਏਂ ਕਿ ਸਾਡਾ ਲਹੂ ਅੱਗ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਕ ਨਵਾਂ ਹੁਸਨ ਪੈਦਾ ਕਰੇ। ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਵਲਵਲਾਉਂਦਾ ਏਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਹਲ ਲਾਸਾਂ ਪੱਥਰਾਂ ਦੇ ਪਹਾੜ ਭਾਰ ਹੇਠਾਂ ਚੀਥਲੀਆਂ ਜਾਣ। ਜੱਲਾਦ! ਸਾਡੀ ਕੋਹਾਣ 'ਤੇ ਅਨੰਦ ਮਾਣਦਾ ਏਂ? ਦੂਰ ਹੋ ਮੇਰੀਆ ਅੱਖਾਂ 'ਚੋਂ ਫ਼ਰੇਬੀਆ। ਪਰ ਨਹੀਂ, ਉਫ। ਮੈਂ ਕੀ ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।

'ਕਾਮਨਾ ਦੇ ਅਤੋਲ ਭਾਰ ਅੱਗੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਕੱਖ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਪਵਿਤ੍ਰ ਹੁਸਨ ਵਿਚ ਕਾਮਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਮੱਸਿਆ ਦੇ ਮਦਨਾਗ ਦਾ ਡੰਗ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਲੀ ਨੂੰ ਅਲਪ ਸੁੱਖ ਲਈ ਛੋਹਿਆ ਚਾਹੁੰਦਾ ਏਂ, ਉਹ ਵਾਸਤਵ ਵਿਚ ਦੋ ਧਾਰਾ ਕੰਡਾ ਹੈ। ਹਰ ਤਲਖ਼ ਤਜਰਬਾ ਹਕੀਕਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਅ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਵਾਣ ਵਲ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਹਕੀਕਤ ਵਲ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਫਰਕ ਕੇਵਲ ਏਨਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਗਿਆਨੀ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਲ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ?

ਜਿਸ ਪਿਆਲੇ ਨੂੰ ਮੈਂ ਰਾਤ ਦਿਨੇ ਤਰਸਦਾ ਸਾਂ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਬੁੱਲਾਂ ਅੱਗੇ ਸੀ। ਦਿਲ ਫਨਾਹ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਮਨ-ਸੰਤੁਸ਼ਟਤਾ ਕਿਸੇ ਅਪਾਰ ਅਨੰਦ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ਇਨਕਾਰੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਪਾਲ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਲ ਮੋੜਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਹਾਲੇ ਵੀ ਆਸ਼ਾ ਦੀ ਰਾਹ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਜਜਬਾ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਕੰਬ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਆਪੇ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਾ ਮੁਸਕ੍ਰਾਉਣ ਤੇ ਮੁਸਕ੍ਰਾਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, 'ਤੁਸੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਏਨੇ ਗਾਫਲ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਸੋ?

'ਮੈਨੂੰ ਅਫਸੋਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਵਾਨੀ ਸੁਤਿਆਂ ਪਿਆ ਕਿਉਂ ਨਾ ਲੰਘ ਗਈ । ਉਸ ਨੇ ਨਿਰਾਸ ਸਿਰ ਫੇਰਦਿਆਂ ਆਖਿਆ।

'ਪਾਲ, ਅੱਜ ਇਹ ਗੱਲ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਯਕੀਨ ਦਾ ਨਿਰੋਲ ਮਾਦਾ ਬਣਾ ਕੇ ਬਿਠਾ ਲਵੋ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਦਿਲ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕੇਵਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੀ ਚਾਹ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਆਸਾਂ ਨੂੰ ਨਿੱਤ ਸਵੇਰ ਦੀ ਤਰੇਲ ਨਾਲ ਸਜਰਿਆਂ ਦੇਖੋ। ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ੱਰਾ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਅੱਜ ਦੂਰ ਨਹੀਂ। ਸਮਾਂ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੀਤ ਛੋਹ ਨਾਲ ਹਰ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਤੁਹਾਡੀ ਭਗਤੀ ਵਿਚ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਵਿਸਮਾਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਇਕ ਭਗਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਉਸ ਦਿਨ ਹੀ ਤੇਰਾ ਹੁਸਨ ਉਸ ਪ੍ਰੇਮੀ ਦੇ ਰਾਹ ਦਾ ਹਨੇਰਾ ਲੀਰਾਂ ਕਰ ਸੁੱਟੇਗਾ। ਉਸ ਪਿਛੋਂ ਤੁਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਅਨੰਦ ਸਾਗਰ ਵਿਚ ਦੋ ਸੁੱਖ ਬੂੰਦਾਂ ਬਣ ਕੇ ਸਦਾ ਲਈ ਇਕ ਮਹਾਂ-ਸਾਗਰ ਹੋ ਜਾਵੋਗੇ।

'ਬੂਡਿ ਮੂਏ ਨਾਉਕਾ ਮਿਲੈ ਫੁਨਿ ਕਾਮ ਨਾ ਆਵੇ । ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਇਕ ਬੂੰਦ ਨੂੰ ਤਰਸਦਾ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਪਿਛੋਂ ਉਸ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਸਾਗਰ ਵਿਚ ਸੁੱਟ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਜਿਹੜਾ ਅਨੰਦ ਉਸ ਪੰਛੀ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚੇਗਾ। ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ।