ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਵਿਚੇ ਵਿਚ ਮੈਂ ਇਕ ਸ਼ਰਮਾਕਲ ਜਿਹੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵੀ ਪਰਤੀਤ ਕਰਦੀ ਸਾਂ। ਪਰ ਕੀ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕਲੀ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਸਦਾ ਲਈ ਚੁਰਾਹੇ ਗੱਡੀ ਵਾੜ ਦੇ ਕੰਡਿਆਂ ਵਿਚ ਅੜਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਚੋਲੇ ਦੀ ਬਕਵਾਸ ਨੇ ਭਰਮਾ ਲਿਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਕੋਕਰੀ ਜਾ ਕੇ ਰੁਪਈਆ ਹੱਥ ਰੱਖ ਆਏ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਛੁੱਟੀ ਪੰਝੀ ਦਿਨ ਦੀ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਵੀ ਪੰਦਰਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਰਖ ਆਏ। ਪਿੰਡ ਦੀਆ ਕੁੜੀਆਂ ਲਗੀਆਂ ਮੈਨੂੰ ਮੁਸਕਰਾ ਕੇ ਵੇਖਣ। ਕਈ ਤਾਂ ਵੱਖੀਆਂ ਵਿਚ ਚੂੰਢੀਆਂ ਭਰਨੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਹਟਦੀਆਂ। ਪਰ ਆਹ। ਉਹ ਚੂੰਢੀਆਂ ਵੀ ਕੀ ਪਿਆਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੱਚਮੁਚ ਇਕ ਕਵਾਰੀ ਦੇ ਜਜਬੇ ਕਵਾਰੀ ਹੀ ਜਾਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਮੈਂ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਬੋਲ ਪਿਆ, 'ਕਿਤੇ ਹਾਣੀ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣੀਆਂ ਜਾਣ, ਫਿਰ ਵੇਖੋ ਜਿੰਦਗੀ ਨੰਗੇ ਮੂੰਹ ਨਾਚ ਕਰਦੀ।

'ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਲਹੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਮਿੱਠੀ ਜਲਣ ਦੁਵੱਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖੈਰ ਰੁਪਿਆ ਹੱਥ ਰੱਖਣ ਵੇਲੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਉਹ ਇਹ ਸਨ, ਜੰਞ ਦੇ ਆਦਮੀ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸੱਦੇ ਜਾਣਗੇ। ਖਟ ਵਗੈਰਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਕੇਵਲ ਇਕ ਲੜਕੀ ਦਾ ਹੀ ਦਾਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਤਿਬਚਨ ਆਖ ਮੰਨੀਆਂ। ਪਰ ਜਿਸ ਦਿਨ ਲਾਗੀ ਜੰਞ ਦੇ ਦਸ ਆਦਮੀ ਆਖਣ ਗਿਆ, ਅੱਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੁੰਡਾ ਆਖਦਾ ਹੈ, ਮੇਰਾ ਤੀਹਾਂ ਆਦਮੀਆਂ ਤੋਂ ਘਟ ਨਹੀਂ ਸਰ ਸਕਦਾ। ਮੇਰੇ ਯਾਰਾਂ ਮਿੱਤਰਾਂ ਵੀ ਜਾਣਾ ਹੋਇਆ। ਜੋ ਕੁਝ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ਲਾਗੀ ਵਿਚਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਆ ਸੁਣਾਇਆ । ਪਿਤਾ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਵਿਚੋਲੇ ਨੂੰ ਸੱਦ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਸ ਅੱਗੋਂ ਸ਼ੇਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: ਤਾਂ ਫਿਰ ਕੀ ਹੋਇਆ। ਤੀਹ ਆਦਮੀਆਂ ਨਾਲ ਮਰ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਕਿਹਾ, ਹੋਰ ਤਾਂ ਸਭ ਬੰਦੋਬਸਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, 'ਖੰਡ ਕਿਥੋਂ ਲਵਾਂਗੇ। ਤਿੰਨ ਬੋਰੀਆਂ ਤੋਂ ਘਟ ਕਿਸੇ ਸੂਰਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਰਨਾ।

'ਮੁਆਫ਼ ਕਰਨਾ ਬਲਬੀਰ, ਤੁਸੀਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋਵੇਗੇ ਕਿ ਮੈਂ ਕੀ ਸੁਣਾ ਰਹੀ ਹਾਂ, ਪਰ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਹਰ ਨਿੱਕੀ ਤੋਂ ਨਿੱਕੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਅੱਗੇ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖ ਦੇਵਾਂ। ਫਿਰ ਤੁਸਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਿਰਪੱਖ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ।‘

'ਮੈਂ ਸਭ ਕੁਝ ਬੜੇ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਇੰਨ ਬਿੰਨ ਆਖੀ ਚੱਲੋ।‘

ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਸੇਰ ਕੱਚੀ ਰੁਪਏ ਦੀ ਖੰਡ, ਦੋ ਬੋਰੀਆਂ ਖਰੀਦੀ। ਅੱਗੇ ਜਦੋਂ ਜੰਞ ਆਈ ਤੀਹਾਂ ਦੇ ਵੀ ਪੰਜਤਾਲੀ ਆਦਮੀ ਬਣ ਗਏ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਬੜੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋਏ, ਖੰਡ ਅੱਗੇ ਹੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੇਂਡੂਆਂ ਦੇ ਵਤੀਰੇ ਤੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬੜਾ ਗੁੱਸਾ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਵਿਚੋਲੇ ਨੇ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਪੰਜ ਤੋਲੇ ਸੋਨੇ ਦਾ ਵਿਆਂਦੜ ਵਾਸਤੇ ਕੈਂਠਾ ਵੀ ਚੋਰੀ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਅਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਵੀ ਸਰੀ ਓਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਵਲੋਂ ਨਿਬਾਹੀ। ਜੰਞ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਵਿਆਂਦੜ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਟੀ ਤੋਂ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹੋਏ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੀਆ ਸਾਥਣਾਂ ਨੇ ਲੁਕੋ ਕੇ ਸ਼ਰਾਬੀ ਸਰਦਾਰ ਵਿਖਾਇਆ। ਸਾਉਲੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਸੀਤਲਾ ਦੇ ਦਾਗ਼ ਸਨ, ਸੁਆਹ ਤੇ ਜੰਮੀਆਂ ਕਣੀਆਂ। ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹੋਣੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਨੂੰ