ਮੇਰੇ ਇਰਾਦੇ ਦੀ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਵੇਖ ਸਤਿਨਾਮ ਨੇ ਬਾਂਹ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਂ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੈੜਾ ਜਿਹਾ ਗਿਆ ਸਾਂ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ। ਸੜਕ ਦੇ ਬੰਨੇ ਬੰਨੇ ਟੁਰਦਾ ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਬਾਹਰ ਹੀ ਇਕ ਫੁਲਵਾੜੀ ਵਿਚ ਘਾਹ ਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਭਾਂਤ-ਭਾਂਤ ਦੇ ਲਾਲ ਖੱਟੇ ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਫੁੱਲ ਆਪਣੇ ਖੇੜੇ ਵਿਚ ਮਹਿਕ ਰਹੇ ਸਨ।

ਕੀ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਜੇ ਮੈਂ ਫੁੱਲ ਹੁੰਦਾ, ਹਸ ਲਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਹਸਾ ਲਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਮਨ ਆਏ ਚਾਅ ਪੂਰੇ ਕਰ ਲਏ ਹੁੰਦੇ। ਇਹ ਕਿੰਨੇ ਖੁਸ਼ ਕਿਸਮਤ ਹਨ, ਜਿਨਾਂ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੈਂ ਰੇਸ਼ਮੀ ਘਾਹ ਤੇ ਪਿਆ ਰਿਹਾ।"

ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੀ ਘੜੀ ਨੇ ਗਿਆਰਾਂ ਖੜਕਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। ਮੈਂ ਉਬੜਵਾਹਿਆਂ ਵਾਂਗ ਉਠਿਆ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ ਵਲ ਹੋ ਤੁਰਿਆ। ਮੇਰੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਅਗਾਂਹ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਿਛੇ ਨੂੰ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਜਾਪਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਦੋਸ਼ੀ ਕਚਹਿਰੀ ਵਲ ਜਾਂਦਾ ਜੀ ਭਿਆਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਮੈਂ ਵੇਟਿੰਗ-ਰੂਮ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵਿਚ ਖਲੋ ਗਿਆ। ਦਿਲ ਧੜਕਿਆ, ਅੰਦਰ ਕਿਵੇਂ ਵੜਾ। ਸਪ੍ਰਿੰਗਾਂ ਵਾਲੇ ਤਖ਼ਤੇ ਮਗਰਮੱਛ ਦੇ ਜਬਾੜਿਆਂ ਵਾਂਗ ਇਕ ਵਾਰ ਹੀ ਅੰਦਰੋਂ ਖੁਲ੍ਹੇ। ਅਗੇ ਹੁਸਨ ਮੂਰਤ ਪਾਲ ਖਲੋਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਇਉਂ ਭਾਸਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਚਿਤਾਵਨੀ ਪੱਤਰ ਨੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੀਲਾ ਪੀਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਨਿਰਮਾਣ ਰੋਸ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਕੁਝ ਸਹਾਰ ਨਾ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਨੀਵੀਂ ਪਾ ਲਈ। ਉਸ ਹਿਰਦੇਵੇਧਕ ਸੀਨ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਤੋਂ ਤੋੜ ਸੁੱਟਿਆ। ਪਾਲ ਹਾਲੇ ਵੀ ਤਖ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ ਨਾਲ ਥੰਮ੍ਹੀ ਖਲੋਤੀ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਮਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਹੀ ਫੈਸਲਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ ਕਿ ਸਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕੌਣ ਵਧੇਰੇ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੈ। ਪਛਤਾਵੇ ਦਾ ਘਾਇਲ, ਦੂਜਾ ਪਿਆਰ ਸ਼ੱਕ ਦਾ ਫੱਟੜ।

'ਆਓ! ਇਸ ਤੋਂ ਵਧ ਉਹ ਕੁਝ ਨਾ ਆਖ ਸਕੀ। ਮੈਂ ਸਤੂਨਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਭਾਰੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾਇਆ। ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਕਿਸੇ ਲੰਮੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਖਲਾਸੀ ਪਾ ਚੁੱਕੇ ਸਰੀਰ ਜਾਪਦੇ ਸਾਂ। ਮੈਂ ਇਕ ਅਰਾਮ ਕੁਰਸੀ ਵਿਚ ਢੈ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਲਾਗੇ ਹੀ ਇਕ ਕੁਰਸੀ ਤੇ ਬਹਿ ਗਈ। ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਕਬਰ ਵਰਗੀ ਚੁੱਪ ਸੀ। ਪਰ ਚੁੱਪ ਵੀ ਇਕ ਜਬਾਨ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਦੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਉਫ਼। ਉਹ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਗਟ ਸਚਾਈ ਦੇ ਹੰਝੂਆਂ ਵਿਚ ਡੁੱਬਣ ਲਈ ਕਾਹਲੀ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਧੜਕ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਰੋਮ-ਰੋਮ ਤੇ ਗ਼ਮ ਦੀ ਮੋਹਰ ਲਗੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੁਰਸੀ ਵਿਚ ਨਾ ਸਹਾਰ ਸਕਿਆ, ਉਠ ਕੇ ਆਪਣੇ ਰੁਮਾਲ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀਆਂ ਭਰੀਆਂ ਨਰਗਸਾਂ ਨੂੰ ਪੂੰਝਣ ਲਗ ਪਿਆ।

'ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਪ੍ਰਿਯਾ। ਇਸ ਵਹਿਮ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਵੋ।'

'ਪਰ ਇਕ ਸ਼ਾਇਰ ਤੇ ਗਿਆਨੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿਚ ਵਹਿਮ ਤੇ ਭੁਲੇਖਾ ਆ ਹੀ ਕਿਵੇਂ ਸਕਦਾ ਹੈ ?'