ਕਰ ਸਕੋਗੇ?"

'ਮਰਦ ਇਸਤਰੀ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਦਿਲੋਂ ਪਿਆਰ ਦੇਵੇ, ਫਿਰ ਕੰਮ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਥਕਾ ਸਕਦੇ। ਪਿਆਰ ਹੀ ਇਸਤਰੀ ਦੇ ਜਿਊਂਦੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਸਲ ਸਹਾਰਾ ਹੈ।‘

''ਪਿਆਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਉਹ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿਚ ਤੇਰੇ ਕੰਮ ਦੀ ਕਦਰ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਥੱਕ ਕੇ ਡਿੱਗ ਰਹੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਾਂਭਣ ਲਈ ਇਕ ਗਭਰੂ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਲਾਦ ਵਰਗੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।

ਫਿਰ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਮੈਨੂੰ ਸੂਲੀ ਤੇ ਟੰਗ ਦੇਵੋ, ਉਸ ਵਿਚ ਵੀ ਇਕ ਸਵਾਦ ਮਾਣਾਂਗੀ।'

'ਪਾਲ। ਜੀਵਨ ਦੀ ਗੁੰਝਲ ਹੱਲ ਹੁੰਦੀ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦੀ ਮਨ ਕੁਝ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਰਵਾਇਆ ਮੈਥੋਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

'ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਤੇ ਗੁਰੂਦੇਵ ਦੀ ਰੂਹ ਹੋ।

'ਮੈਂ ਮੁਸਕਰਾ ਪਿਆ। ਇਹ ਇਸਤਰੀ ਦਿਲ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸਿਫਤ ਹੈ, ਜੋ ਆਦਮੀ ਦੇ ਡੋਲਦੇ ਮਨ ਜਾਂ ਖਿਚੋਤਾਣ ਵੇਲੇ ਮੌਕੇ ਤੇ ਸਾਹਸ ਦੇ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੂਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।

'ਤੇਰੇ ਗੁਣ ਮੇਰੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਉੱਚੇ ਹਨ ਬਲ।'

'ਇਹ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਅੱਜ ਤਕ ਇਸਤਰੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰਾਹ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ। ਜੋ ਕੁਝ ਮਰਦ ਨੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਂਭਣ ਦੇ ਯਤਨ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹੀ।'

'ਤੇਰੇ ਕਹਿਣ ਵਿਚ ਭੁਲੇਖਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਤਰੀ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਘਟ ਕਾਢਾਂ ਨਹੀਂ ਕੱਢੀਆਂ। ਘਰੋਗੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਸਾਰੀਆਂ ਕਾਢਾਂ ਅਜ ਤਕ ਇਸਤਰੀ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਨਿਕਲੀਆਂ ਹਨ। ਨਗਮੇ ਜਿਹੀ ਪਿਆਰੀ ਤੇ ਮਿੱਠੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਇਸਤਰੀ ਹੈ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਹਿਲੋਂ ਇਸਤਰੀ ਮਰਦ ਦਾ ਜੋੜਾ ਸਮੁੰਦਰ ਕੰਢੇ ਇਕ ਖੜ੍ਹੇ ਭਰਪੂਰ ਵਾਦੀ ਵਿਚ ਵਸਦਾ ਸੀ। ਮਰਦ ਜਦੋਂ ਸਮੁੰਦਰ 'ਚੋਂ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਚਲਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਤਕ ਵਾਪਸ ਨਾ ਆਉਂਦਾ, ਤਦ ਤੀਵੀਂ ਬੇਕਰਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ। ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖਦੀ, ਪਰ ਉਹ ਕਿਤੇ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਆਉਂਦਾ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਆਪ ਹੀ ਹੱਸ ਪੈਂਦੀ, ਜਦੋਂ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਬੋਲਦਿਆਂ ਸੁਣਦੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਇਉਂ ਜਾਪਦਾ ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੇਕਰਾਰੀ ਵਿਚ ਉਠਿਆ ਦਰਦ ਪੰਛੀਆਂ ਵਾਂਗ ਗੁਣਗੁਣਾਉਣ ਲਗਦਾ। ਇਹ ਇਸਤਰੀ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਗੁੰਗੀਆਂ ਸੁਰਾਂ ਸਨ, ਸ਼ਬਦ ਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਹੀਣ। ਸ਼ਬਦ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਪਿਛੋਂ ਨਗਮੇ ਵਿਚ ਨਿਖਰੇ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਹਾਣੀ ਜਾਹਿਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਵਿਤਾ ਨਗਮੇਂ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ।

'ਤਦ ਫਿਰ ਇਸਤਰੀ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਮਰਦ ਨਗਮਾ ਹੀ ਹੋਇਆ ਨਾ ?'

'ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਭਾਵ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਸਿਆਣੇ ਹੋ, ਮੈਂ ਇਸ ਦੀ ਕੋਈ ਵਿਥਿਆ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।

'ਤੇਰੀ ਮਿਹਰਬਾਨੀ।'