ਇਕ ਵੱਡੇ ਸਾਰੇ ਹਜੂਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਲੋਕ ਸ਼ਾਂਤ-ਚਿਤ ਤੇ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਉਸ ਦੇ ਹੋਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਦੇ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ਸਨ, ਪਰ ਉਹ ਕੁਝ ਨਾ ਬੋਲਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਹਾਲਾਂ ਤਕ ਯਾਦਾਂ ਦੀ ਉਦਾਸੀ ਉਸ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤੀ : "ਕੀ ਮੈਂ ਇਹ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਗਾਵਾਂਗਾ ? ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਗਾ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਹੋਂਠ ਖੋਲਾਂਗਾ ਤਾਕਿ ਜੀਵਨ ਦੇ ਬੋਲ ਉਭਰਨ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿਚ ਖਿੰਡ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਤੇ ਆਸਰੇ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣਨ।”
ਏਨੀ ਦੇਰ ਵਿਚ ਕਰੀਮਾ, ਜੋ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਖੇਡੀ-ਮੱਲੀ ਸੀ, ਉੱਠੀ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ, "ਜੀਵਨ ਦੇ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਵਰ੍ਹੇ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਤੇ ਉਹ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਵਰ੍ਹੇ ਅਸੀ ਤੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਨ ਲਈ ਤਰਸ ਗਏ ਹਾਂ।”
ਉਸ ਨੇ ਬੜੇ ਹੀ ਸਨੇਹ ਨਾਲ ਉਸ ਵਲ ਵੇਖਿਆ। ਇਹ ਉਹੀ ਕਰੀਮਾ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਪਲਾਂ ਵੇਲੇ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਚਿੱਟੇ ਖੰਭਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੇਠ ਲੁਕਾ ਲਿਆ ਸੀ।
ਉਹ ਸਹਿਜ ਭਾਵ ਨਾਲ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਵਰ੍ਹੇ ? ਕਰੀਮਾ, ਤੂੰ ਕਿਹਾ ਹੈ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਵਰ੍ਹੇ ? ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਤਾਂਘ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਤਾਰਿਆਂ ਜੜੇ ਗਜ਼ ਨਾਲ ਮਾਪਿਆ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਦੀ ਕਨਸੋਅ ਸੁਣੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਪਿਆਰ, ਉਹ ਪਿਆਰ ਜੋ ਘਰ ਪਰਤਣ ਦੀ ਤੜਪ ਲਈ ਹੋਵੇ, ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਾਪ ਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪਿਆਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਰਾਹੀਂ ਮਾਪਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
"ਅਕਸਰ ਅਜਿਹੇ ਪਲ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਵਿਛੋੜੇ ਦੀ ਸਦੀਵਤਾ ਨੂੰ ਪਕੜ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਵਿਛੋੜਾ ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੇਵਲ ਮਨ ਦਾ ਸਖਣਾਪਨ ਹੈ। ਅਸੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਵਿਛੜੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।”
ਅਲਮੁਸਤਫ਼ਾ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਵਲ ਝਾਤੀ ਮਾਰੀ, ਸਭ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ ਜਵਾਨਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ, ਤਕੜਿਆਂ ਤੇ ਨਿਤਾਣਿਆ ਨੂੰ; ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਹਵਾ ਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਛੁਹ ਦੀ ਭਾਅ
