ਘਰ
ਫੇਰ ਇਕ ਰਾਜ-ਮਿਸਤਰੀ ਅੱਗੇ ਆਇਆ ਤੇ ਬੋਲਿਆ- "ਸਾਨੂੰ ਘਰ ਬਾਬਤ ਕੁਝ ਦੱਸੋ।”
ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਜੁਆਬ ਦਿੱਤਾ-
"ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਹੋਂਦ 'ਚ ਇਕ ਘਰ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਕਲਪਨਾ 'ਚ ਕਿਸੇ ਉਜਾੜ ਤੇ ਬੰਜਰ-ਬੀਆਬਾਨ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਇਕ ਲਤਾ-ਕੁੰਜ (ਵੇਲਾਂ- ਪੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਢਕੀ ਹੋਈ ਥਾਂ-ਅਨੁਵਾਦਕ) ਬਣਾਓ।
ਜਿੱਦਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਘੁਸਮੁਸੇ 'ਚ ਘਰ ਵਾਪਸ ਪਰਤਦੇ ਹੈ, ਬਿਲਕੁਲ ਓਦਾਂ ਹੀ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਕੋਈ ਹੈ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹੈ ਤੇ 'ਕੱਲਾ ਹੈ ਤੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਪਰਤਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ।*
ਤੁਹਾਡਾ ਘਰ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਹੀ ਇਕ ਫੈਲਿਆ ਰੂਪ ਹੈ।
ਇਹ ਸੂਰਜੀ ਰੌਸ਼ਨੀ 'ਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਸੰਨਾਟੇ 'ਚ ਸੌਂਦੇ, ਤੇ ਇਹ ਸੁਪਨਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੀ ਤੁਹਾਡਾ ਘਰ ਸੁਪਨੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦਾ ? ਤੇ ਸੁਪਨੇ 'ਚ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਬਾਗ਼ ਜਾਂ ਪਹਾੜ ਦੀ ਟੀਸੀ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜ ਜਾਂਦਾ ?
ਕਿਨਾ ਹੀ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੁੱਠੀ 'ਚ ਭਰ ਲੈਂਦਾ ਤੇ ਬੀਅ ਬੀਜਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗਲਾਂ ਤੇ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ 'ਚ ਖਿਲਾਰ ਦਿੰਦਾ !
ਕਿੰਨਾ ਹੀ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਇਹ ਘਾਟੀਆਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤੇ ਇਹ ਹਰੀਆਂ-ਭਰੀਆਂ ਪਗਡੰਡੀਆਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਗਲੀਆਂ, ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਵੱਲ ਅੰਗੂਰਾਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ 'ਚੋਂ ਹੋ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੱਪੜੇ ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ ਨਾਲ ਗੜੁੱਚ ਹੁੰਦੇ।
ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਜੇ ਮੁਮਕਿਨ ਨਹੀਂ ਨੇ।
ਤੁਹਾਡੇ ਵੱਡ-ਵਡੇਰਿਆਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਡਰੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ 'ਕੱਠਾ ਕਰ ਕੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਲਾਗੇ-ਲਾਗੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਤੇ ਉਹ ਡਰ ਅਜੇ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਹੋਰ ਰਹੇਗਾ। ਅਜੇ ਕੁਝ ਅਰਸਾ
* ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰਲਾ ਉਹ ਅਥਾਹ (ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਆਖਿਐ- 'ਮੇਰੀ ਬੁੱਕਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਚੋਰ ।) ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ-ਮਸਤਕ ਦੇ ਘਰ ਪਰਤਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ, ਉਸ ਬਿਨਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਅਵਸਥਾ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ 'ਬਾਰਹਮਾਹ ਤੁਖਾਰੀ' ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਲਿਖਦੇ ਹਨ-
'ਪਿਰ ਘਰਿ ਨਹੀ ਆਵੇ ਧਨ ਕਿਉ ਸੁਖ ਪਾਵੈ ਬਿਰਹਿ ਬਿਰੋਧ ਤਨੁ ਛੀਜੈ॥
(ਹਵਾਲਾ-ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦਕ)
