ਖਾਣੀਆਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤੇ ਸਾਰੇ ਦਾਅਵਤਾਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਕਾਨੂੰਨ ਤੋੜਨ ਵਲੇ ਲੋਕ ਨੇ ?"

ਇਹਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਬਾਬਤ ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਰ ਕੀ ਆਖਾਂ ਕਿ ਇਹ ਲੋਕ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ 'ਚ ਤਾਂ ਖੜ੍ਹੇ ਨੇ, ਪਰ ਸੂਰਜ ਵੱਲ ਪਿੱਠ ਕਰ ਕੇ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਹੀ ਦਿਸਦੇ ਨੇ ਤੇ ਇਹ ਪਰਛਾਵੇਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੇਮ-ਕਾਨੂੰਨ ਨੇ।

ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸੂਰਜ ਸਿਰਫ਼ ਪਰਛਾਵੇਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਕ ਸਾਧਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਰ ਭਲਾ ਕੀ ਹੈ ?

ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਨੇਮਾਂ-ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਪਰਛਾਵਿਆਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਕੀ ਹੈ ?

ਪਰ ਤੁਸੀਂ, ਜੋ ਸੂਰਜ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰ ਕੇ ਚੱਲਦੇ ਹੋ, ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ?

ਤੁਸੀਂ, ਜੋ ਪੌਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਚੱਲਦੇ ਹੋ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਲਾ ਕਿਹੜਾ ਦਿਸ਼ਾ-ਸੂਚਕ ਰਾਹ ਦਿਖਾਏਗਾ ?

ਤੁਹਾਡੇ 'ਤੇ ਕਿਹੜਾ ਨੇਮ-ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਹੋਏਗਾ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਬੰਧਨ- ਬੇੜੀਆਂ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੀ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਤੋੜਦੇ ਹੋ, ਜਿਥੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।

ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਨੇਮ-ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਭੈ ਮੰਨਗੇ, ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਨੱਚਦੇ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਹ-ਸੰਗਲੀਆਂ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹੋ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਬੰਦੇ ਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਨੇ ?

ਤੇ ਕੌਣ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਿਆਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰੇਗਾ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾੜ ਕੇ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਜਿੱਥੇ ਨਾ ਬੰਦਾ ਹੋਵੇ ਨਾ ਬੰਦੀ ਜ਼ਾਤ ?

*ਫ਼ਰੀਦ ਜੀ ਵੀ ਖੋਟੇ ਕਰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਤੇ ਆਪਣੀ ਪੀੜੀ ਹੇਠ ਸੋਟਾ ਫੋਰਨ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ-

'ਫਰੀਦਾ ਜੇ ਤੂ ਅਕਲ ਲਤੀਵ ਕਾਲੇ ਲਿਖ ਨ ਲੇਖ,

ਆਪਣੜੇ ਗਿਰਵਾਣੁ ਮਹਿ ਸਿਰ ਨੀਵਾ ਕਰਿ ਦੇਖ।'

(ਹਵਾਲਾ-ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦਕ)