ਤੇ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਇਕ ਅੰਗ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹੋਰ ਕੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਲਈ, ਵੱਢ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ?
ਜੇ ਇਹ ਇਕ ਅਸੁਖਾਵਾਂ ਨੇਮ-ਕਾਨੂੰਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ ਲੋਚਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੇਮ-ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜੱਜਾਂ ਦੇ ਮੱਥਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਮੇਟਿਆ ਜਾ ਸਕਦੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਤੁਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਪੂਰਾ ਸਮੁੰਦਰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਮੂਧਾ ਮਾਰ ਦੇਵੇਂ।
ਤੇ ਜੇ ਇਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਬੰਧਨ ਇਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਤਖ਼ਤ ਤੋਂ ਲਾਵ ਸੁੱਟਣਾ ਲੋਚਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਉਸ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਵੀ ਤਖ਼ਤਾ-ਪਲਟ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਸਜਾਇਆ ਹੋਇਐ।
ਕਿਉਂਕਿ ਭਲਾ ਕਿਵੇਂ ਕੋਈ ਬੇਰਹਿਮ ਸ਼ਾਸਕ, ਆਜ਼ਾਦ ਤੇ ਅਣਖੀ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਹਕੂਮਰ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ 'ਚ ਬੇਰਹਿਮੀ ਤੇ ਆਪਣੀ ਅਣਖ 'ਚ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ?
ਤੇ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਇਸ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬੇੜੀ ਨੂੰ 'ਦੇਖਭਾਲ' ਮੰਨ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਨ 'ਚ ਬਿਠਾ ਰੱਖਿਆ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਪਏਗਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਹੀ 'ਦੇਖਭਾਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਚੁਣਿਐ, ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ 'ਤੇ ਲੱਦਿਐ।
ਤੇ ਜੇ ਇਹ ਬੰਧਨ ਇਕ ਡਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ 'ਚ ਬਿਠਾਇਆ ਹੋਇਐ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਡਰ ਭਜਾਉਣਾ ਪਏਗਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਡਰ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ ਬੈਠੈ, ਨਾ ਕਿ ਡਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਹੱਥਾਂ 'ਚ।
ਅਕਸਰ ਉਹ ਸਭ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅੱਧੀ-ਅੱਧੀ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਅਨੁਪਾਤ 'ਚ ਲਿਪਟੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਨੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੁਸੀਂ ਲੋਚਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹੋ? ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰਦੇ ਹੋ, ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਭੱਜਦੇ ਹੋ, ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਪਿੱਛਾ ਛੁਡਾਉਣ ਲੋਚਦੇ ਹੋ।
ਇਹ ਸਭ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਉਸ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਨੇ, ਜੋ ਜੋੜੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਚੰਬੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਨੇ।
ਤੇ ਜਦੋਂ ਪਰਛਾਵਾਂ ਧੁੰਦਲਾ ਪੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਗੁਆ ਬਹਿੰਦੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦੂਜੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਆਪਣੀਆਂ ਬੇੜੀਆਂ-ਹੱਥਕੜੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਦੂਜੀ ਵੱਡੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਬੇੜੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।"
