ਕਰਦੀ ਐ।"

"ਫਿਰ ਵੀ, ਕੀ ਹੋਇਆ, ਦੱਸੇਗੀ ਵੀ ਜਾਂ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਪਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।" ਸ਼ਰਮਾ ਜੀ ਜਿਹੜੇ ਇੰਨੀਂ ਦੂਰੋਂ ਚੱਲ ਕੇ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਕਾਹਲੀ ਨਾਲ ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਣ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਰਕਸ਼ਾ ਸੀ ਕਿ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲਮਕਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

"ਸਾਬ੍ਹ ਜੀ, ਮੈਂ ਉਸ ਦਿਨ ਤੁਸਾਂ ਜੋ ਗਲਾਇਆ ਹਾ ਨਾ, ਕਿ ਕਮਰੇ ਦੀਆਂ ਮਗਰ ਨੂੰ ਖੁਲ੍ਹਦੀਆਂ ਤਾਕੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰਾਈ ਦੇਗੇ। ਮਗਰਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਤੇ ਜਵਾਨ ਕੁੜੀਆਂ ਕੰਮੇ ਨੂੰ ਆਉਂਦੀਆਂ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕੁਝ ਮੁੰਡੂਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟਿੱਚਰ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੀ, ਜਿਸ ਕਰੀ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਬੇਤਾ ਨਰਾਜ਼ ਹਾਂ। ਉਹ ਤਾਂ ਜਧਾੜੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਟਾਪਾ ਵੇਰਨ ਨੂੰ ਫਿਰਦਾ ਹਾ। ਜੀਆਂ ਈ ਮਿੰਨੂ ਭਿਣਕ ਪਈ ਹੀ, ਮੈਂ ਉਸ ਅੜ੍ਹਬ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਹਾ। ਅਸਾਂ ਜੋ ਮੁੰਡੂਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਈ ਦਿੰਦੇ ਆਂ, ਈਆ ਕੈਂਪ ਦੀ ਬਦਨਾਮੀ ਹੋਗੀ, ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਦੀਆਂ ਬੀ ਗੋਲਾਂ ਹੋਣੀਆਂ, ਨਾਲੇ ਤੁਹਾਡੀ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਫਿਰਦਾ ਨੀ ਸੀ ਦਿਖੀ ਸਕਦੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁੰਡੂਆਂ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੰਗਰ ਤੇ ਲੈਣ ਦੀ ਸਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੀ। ਮੇਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਉਧਰੋਂ ਹਟੀ ਜਾਵੇ, ਮੈਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਿਆਈ ਕੇ ਰੱਖਗੀ। ਮੈਂ ਕਲ੍ਹ ਬੀ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੜਾ ਗਲਾਇਆ ਹਾ, ਦਿੱਖਿਆ ਮੁੜੀ ਕੇ ਇਧਰੇ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਕਰਦੇ। ਪਰ ਸਾਬ੍ਹ ਜੀ, ਇਹ ਆਪ ਮੁਹਾਰੀ ਮੁਢੀਰ ਕੁੱਥੇ ਟਲਣ ਆਲੀ। ਸ਼ਾਮੀ ਮੁੜੀ ਕੇ ਇਧਰ ਆਈ ਗੇ ਹੋ ਸੈਰ ਕਰਦੇ, ਬਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁੰਡੂਆਂ ਨੇ ਫਿਰ ਵੜੀ ਕੇ ਚੰਗੀ ਛਿੱਤਰ ਪਰੇਡ ਕੀਤੀਉ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ। ਇਸੇ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਡਰਦੀ ਹੀ, ਉਹੀ ਹੋਇਆ ਸਾਬ੍ਹ ਜੀ।"

"ਕੋਈ ਗੱਲ ਨੀ, ਰਕਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਭੁਗਤੀ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ। ਇਹ ਸ਼ੁਕਰ ਐ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਤੇਰੇ ਕਰਕੇ, ਕੈਂਪ ਦੌਰਾਨ ਨਹੀਂ ਵਾਪਰਿਆ। ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਰਕਸ਼ਾ ਸਿਰ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਭਰਿਆ ਘੜਾ ਉਤਾਰ ਕੇ ਕੈਂਪ ਦੌਰਾਨ ਸਕੂਲ ਦੀ ਚਾਰਦੀਵਾਰੀ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲਾਏ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ।

"ਚੰਗਾ, ਰਕਸ਼ਾ ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰੀਂ। ਕੈਂਪ ਦੌਰਾਨ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਵਾਰੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ-ਕੀ ਪੁੱਠਾ-ਸਿੱਧਾ ਸੋਚਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਕਹਿੰਦਾ ਰਿਹਾ।" ਭਰੇ ਗੰਚ ਨਾਲ ਪਛਤਾਵੇ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ 'ਚ ਡੁੱਬੇ ਸ਼ਰਮਾ ਜੀ ਦੇ ਬੋਲ ਸੁਣ ਕੇ ਰਕਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵੀ ਭਿੱਜ ਗਈਆਂ ਸਨ।

"ਸਾਬ੍ਹ ਜੀ, ਫਿਕਰ ਨਾ ਕਰਿਉ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵੱਲੋਂ ਲੁਆਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੰਜਦੀ ਰਹਾਂਗੀ। ਇਹ ਬੂਟੇ ਬਚੇ ਰਹਿਣਗੇ ਤਾਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਖੀ ਕੇ, ਮੇਰੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਕੈਂਪ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਤਾਜ਼ਾ ਰਹੇਗੀ।"

ਰਕਸ਼ਾ ਨੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਫ਼ਸਰ ਸ਼ਰਮਾ ਜੀ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਦੁਆਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਸੀ।