ਹੋਣਾ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੀਆਂ ਕੁਰੂਪਤਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਲਈ ਇਕ ਚੰਗਾ ਮੌਕਾ ਹੈ।"

ਟਾਲਸਟਾਏ ਜੀ ਦੀ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਦਾ ਯੋਗ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਮੈਂ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਉੱਤੇ, ਈਸਾਈ ਮਤ ਦੇ 'ਪ੍ਰਥਮ-ਪਾਪ-ਸਿਧਾਂਤ' ਦੀ ਪੀਡੀ ਪਕੜ ਦੇ ਲਖਾਇਕ ਹਨ। ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਦਮ ਨੇ ਸ੍ਵਰਗ ਵਿਚ ਰੱਬ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰ ਕੇ ਗਿਆਨ ਵਲ ਖਾਣ ਦੀ ਖੁਨਾਮੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਪਾਪ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਵਜੋਂ ਉਸਨੂੰ ਸੁਰਗ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਆਦਮ ਦੀ ਔਲਾਦ (ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ) ਆਪਣੇ ਵਡੇਰੇ (ਆਦਮ) ਦੀ ਪਾਪ ਪਰਵਿਰਤੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਪਾਪ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅਸਲੇ ਵਿਚ ਹੈ।

ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਇਵਜਲਿਕਾ ਕੱਟੜਤਾ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਮੰਨਣ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ। ਈਸਾਈ ਮੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਥਮ-ਪਾਪ-ਸਿਧਾਂਤ ਨਾ ਤਾਂ ਸੁੰਦਰ ਹੈ, ਨਾ ਹੀ ਸਿਹਤਮੰਦ। ਪੂਰੀ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਨੂੰ ਅਸੋਚੇ, ਅਕਹੇ ਅਤੇ ਅਕੀਤੇ ਪਾਪ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਅਗਾਉਂ ਹੀ ਸੁਣਾ ਦੇਣੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਨਿਆਏ- ਪੂਰਵਕ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਖ਼ਿਆਲ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਪਰਮ ਪਿਤਾ ਦਾ ਰੱਬੀ ਰਾਜ ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਸਦਾ ਹੀ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਾਰੀ ਕਾਇਨਾਤ ਦਾ ਅਸਲਾ ਰੱਬੀ ਹੈ, ਰੂਹਾਨੀ ਹੈ, ਜੋਤ-ਸਰੂਪੀ ਹੈ।" ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿਚ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਰੀ ਕਾਇਨਾਤ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਪਾਸਵਿਕਤਾ ਵੱਲੋਂ ਮਾਨਵਤਾ ਵੱਲ, ਕੁਰੂਪਤਾ ਵੱਲੋਂ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵੱਲ, ਕਠੋਰਤਾ ਵੱਲੋਂ ਕੋਮਲਤਾ ਵੱਲ, ਜਾਂ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ, ਤਮੇ ਅਤੇ ਰਜੋ ਵੱਲੋਂ ਸਾਤਵਿਕਤਾ ਵੱਲ ਵਿਕਸ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਸਾਧਾਰਣ ਸੱਭਿਆ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਭਗੜਾਲੂ ਅਤੇ ਜੰਗਜੂ ਹੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸੱਭਿਅ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਾਧਾਰਣ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਝਗੜਾਲੂ ਰੁਚੀ ਦੀ ਉਪਜ ਹੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ।

1. How much land does a man need? ਟਾਲਸਟਾਏ ਜੀ ਦੀ ਇਕ ਕਹਾਣੀ ਕੁਙ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ।

2. ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਈਸਾਈ ਮੱਤ ਦੀ ਇਕ ਸੰਪਰਦਾ, ਜਿਸਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਨੁਸਾਰ:

(ੳ) ਬਾਈਬਲ ਇਕੋ ਇਕ ਇਲਹਾਮੀ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ;

(ਅ) ਇਸ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਪਰਮ ਸਤਿ ਹਨ ਅਤੇ

(ੲ) ਇਸ ਵਿਚਲੀ ਲਿਖਤ ਦੇ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਰਖ ਜਾਂ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੁਫਰ ਹੈ।