ਦਾ ਨਾਟਕ 'ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ ਹੈ। ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ ਇਕ ਨਾਟਕ ਹੈ. ਇਕ ਸੰਰਚਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਖਰੀ ਸੰਰਚਨਾ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਨੇਮਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ 'ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ' ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਪਰ ਪੂਰੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਨਾਟ ਪਰੰਪਰਾ ਇਕ ਸਿਸਟਮ ਹੈ. ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਪਰੰਪਰਾ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਨਾਟ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਕੁਝ ਸਾਂਝੇ ਲੱਛਣ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਦਾ ਇਹ ਨਾਟਕ ਵੀ ਸਾਮਲ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਲੋਹਾ ਕੁੱਟ ਦਾ ਇਕ ਖੁਦਮੁਖਤਾਰ ਪਾਠ ਇਕ ਸੰਰਚਨਾ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸੰਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਹੀ ਵਿਚਾਰੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵੀ ਵਿਹਾਰਕ ਲਾਗੂਕਾਰੀ ਨੂੰ ਪਾਠ ਅਧਿਐਨ ਜਾਂ ਨਿਕਟ-ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2. ਚਿੰਨ੍ਹ, ਚਿੰਨ੍ਹਕ, ਚਿੰਨ੍ਹਤ :
ਸੰਰਚਨਾਵਾਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਸਾਸਿਓਰ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਮਾਡਲ ਚਿੰਨ੍ਹ ਚਿੰਨ੍ਹਕ : ਚਿੰਨ੍ਹਤ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਧਿਐਨ ਲਈ ਇਕ ਅੰਤਰ ਸੂਝ ਦੇ ਮਾਡਲ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਸ਼ਾਈ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਿਹਾਰਕਤਾ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਮਰਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿਚ ਸੰਰਚਨਾਵਾਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੀ ਹੈ । ਸਾਸਿਓਰ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਸ਼ਾ ਇਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਚਿਹਨ ਭਾਸ਼ਕ ਸੰਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੱਤ ਹੈ। 10 ਸਾਸਿਓਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੂਰਵਵਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਧਿਐਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਇਕਾਈ ਮੰਨ ਕੇ ਸੰਰਚਨਾਤਮਕ ਪਹੁੰਚ ਵਿਧੀ ਦਾ ਆਰੰਭ ਬਿੰਦੂ ਮੰਨਿਆ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਚ 'ਚਿੰਨ੍ਹ' ਹੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਇਕਾਈ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨਤ ਹੋ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਗਿਆਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸਾਰਦਾ ਹੈ । ਸਾਸਿਓਰ ਅਨੁਸਾਰ "ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਿਰਫ ਵਸਤੂ ਦਾ ਨਾਂਅ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਰੰਤੂ ਜਟਿਲ ਇਕਾਈ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਧੁਨੀ ਬਿੰਬ (Sound Image) ਅਤੇ ਸੰਕਲਪ (Concept) ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਸੰਯੋਜਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।11
ਚਿੰਨ੍ਹ ਮਾਨਵ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਜਤ ਹੈ ਇਹ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਮੂਹ ਵਸਤੂ ਜਗਤ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਭਿਵਿਅਕਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਇਕ ਸੰਕਲਪ ਵੱਖਰੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖਰਾ ਵੱਖਰਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ 'Man' ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਸਮਾਨਅਰਥੀ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੇ ਵਜੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਆਪ ਹੁਦਰੇਪਣ ਕਰਕੇ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਆਪ ਹੁਦਰੇਪਣ ਦਾ ਗੁਣ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਵਿਭਿੰਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਗੋਂ ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੁੰਦੀ।
ਮਨੁੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚੋਂ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਮਲ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਅਰਥ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਆਧਾਰ ਸਮੱਗਰੀ ਚੋਂ ਆਪਣਾ ਸਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਨਾਲੋਂ ਵਿਛੁੰਨ ਕੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨਿਰਾਰਥਕ ਹੈ ਜਾਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਹੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾ ਦੀਆ ਡੂੰਘੀਆਂ ਜੜਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਾਸਿਓਰ ਨੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹਕ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹਤ ਦਾ ਸੰਯੋਗ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਚਿੰਨ੍ਹ
