ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਸਫਲਤਾ ਪੂਰਵਕ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਇਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੰਨ ਕੇ ਉਸਦਾ ਅੰਗ ਨਿਖੇੜ ਕਰਕੇ ਅਰਥ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾਕਾਰੀ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਰਾਹੀਂ ਜੋ ਸਾਹਿਤਕ ਕਿਰਤ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਈ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਸੰਗ ਤਹਿਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਅਧਿਐਨ ਵਿਧੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ 'ਚ ਨਿਮਨ ਲਿਖਤ ਕਥਨ ਹੋਰ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ 'ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਤਾਂ ਬੜਾ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹੁੰਚ-ਵਿਧੀ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਮਨੁੱਖੀ ਕਾਰਜ, ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਤਰੇਕੀ ਵਿਚ ਪੇਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਗੋਂ ਅਰਥਸ਼ੀਲ ਹੋਂਦਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿਚ ਉਹ ਸਾਰੇ ਅਚੇਤ ਜਾ ਸੁਚੇਤ ਵਰਤਾਰੇ, ਮਰਯਾਦਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਿਯਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਤ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੇ ਅਰਥ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਲਈ ਕਰਮਸ਼ੀਲ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।2
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਹਿਤ ਜੇ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਾਂਗ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਹੋਂਦ ਦਾ ਧਾਰਨੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਾਂਗ ਡੂੰਘੇਰੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੱਛਮ ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਧੀ ਨੇ ਸਾਹਿਤਕ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਇਕ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਧੀ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਚਿੰਤਨ-ਜਗਤ ਵਿਚ ਵੀ ਪ੍ਰਵੇਸ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਕੁਝ ਸਾਰਥਕ ਅਧਿਐਨ ਵੀ ਦ੍ਰਿਸਟੀਰੀਚਰ ਹੋਏ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਧੀਗਤ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਆਧਾਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਵਿਧੀ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।
ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਹੈ। ਚਿੰਨ੍ਹ ਚਿੰਨ੍ਹਕ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹਤਾ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਚਿੰਨ੍ਹਕ ਧੁਨੀ ਬਿੰਬ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹਤ ਸੰਕਲਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਚਿੰਨ੍ਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਅਟੁੱਟ ਰਿਸਤੇ ਰਾਹੀਂ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸ਼ਾਸਤਰ ਜਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
Dictionary of Philosphy ਅਨੁਸਾਰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸ਼ਾਸਤਰ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ: ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾ ਵਿਚ ਵੰਡ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
1. ਸਿੰਟੈਕਸ (ਵਾਕ ਵਿਗਿਆਨ) ਵਿਆਕਰਣ ਦਾ ਅਧਿਐਨ
2. ਸੀਮਾਂਟਿਕਸ (ਅਰਥ ਵਿਗਿਆਨ) ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ
3. ਪ੍ਰੈਗਮੈਟਿਕਸ (ਵਿਹਾਰ-ਵਿਗਿਆਨ) ਅਰਥ ਭਰਪੂਰ ਉਚਾਰਾ/ਕਥਨਾਂ ਦੇ ਅਸਲ ਮੰਤਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ।3
ਇਕ ਹੋਰ ਵਿਦਵਾਨ ਚਿੰਤਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਦਿਆ ਹੋਇਆ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚਿਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਉਨਤ ਹੋ ਰਹੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹ-ਪ੍ਰਬੰਧਾ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਮੰਤਵ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀਆਂ ਮੁਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ
