ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਜਨੇਵਾ ਦੇ ਚਿੰਤਕ ਫਰਦੀਨਾ-ਦ- ਸਾਸਿਓਰ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਤ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਅਧਿਐਨ ਨਾਲੋਂ ਮੂਲੋਂ ਹੀ ਵੱਖਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆਤਮਕ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਅਧਿਐਨ ਨਾਲੋਂ ਸੰਰਚਨਾਤਮਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤਾ । ਸਾਸਿਓਰ ਨੇ ਰੂਪ ਵਾਕ, ਅਰਥ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਜਾ ਕੇ ਸਮੁੱਚੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸਿਰਜਣਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਮੰਨਿਆ। ਉਸਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਹੁਦਰੇਪਣ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਕਰਕੇ ਚਿੰਨ੍ਹ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਬਲ ਦਿੱਤਾ । ਸਾਸਿਓਰ ਨੇ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਚਿੰਨ੍ਹ ਚਿੰਨੀਕਰਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਪੈ ਕੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸਿਰਜਣਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਵਰਤਾਰੇ ਅਤੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹੋਂਦ ਵਿਧੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ੍ਹਾਂ-ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇਕ ਅਰਥ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਅੰਤਰ ਸੰਬੰਧਿਤਾ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਦੇਖ ਕੇ ਸਮਾਜਕ-ਆਰਥਿਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਪਿਠ-ਭੂਮੀ ਵਿਚੋਂ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਸਿਓਰ ਨੇ ਚਿੰਨਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਰਹਿ ਕੇ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ (Semiology) ਦੀ ਨਿਮਨ ਲਿਖਤ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, "ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਜ-ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਆਮ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ (Semiology) ਹੋਵੇਗਾ। ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਇਹ ਦਰਸਾਏਗਾ ਕਿ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਿਰਜਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਪੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਨੇਮਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਚਾਲਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਆਮ ਗਿਆਨ ਦਾ ਕੇ ਵਲ ਇਕ ਅੰਗ ਹੈ, ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਉਪਰ ਲਾਗੂ ਹੋਣਗੇ।"⁸

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਇਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਮੰਨ ਕੇ ਉਸਦੇ ਅਧਿਐਨ ਲਈ ਮਾਡਲ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਾਡਲਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰਤ ਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਰੋਲਾਂ ਬਾਰਤ ਨੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜਕ ਵਰਤਾਰਿਆ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਕਿਰਤਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

ਸਾਸਿਓਰ ਦੇ ਸੰਰਚਨਾਤਮਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਮਾਡਲਾਂ ਨਾਲ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਲਾਵਾਂ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੰਰਚਨਾ ਦਾ ਸਾਰਥਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਡਲਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸੰਰਚਨਾ (Deep Structure) ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ।

ਸਾਸਿਓਰ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਮਾਡਲਾ ਨੂੰ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਮਾਨਵ- ਸ਼ਾਤਸਰੀ, ਸੰਰਚਨਾਵਾਦੀ, ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਚਿੰਤਕਾਂ ਨੇ ਵਿਵਧ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਸਹਿਤ ਵਿਸਤਾਰਿਆ। ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਧਿਐਨ ਵਧੇਰੇ ਸਮਰੱਥ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। "ਇਸ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹੁੰਚ-ਵਿਧੀ ਨੇ ਸਾਹਿਤ