ਜਿਸਨੂੰ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਾਸਿਓਰ ਨੇ ਨਿਮਨ ਲਿਖਤ ਰਾਹੀਂ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵਕਤਾ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾ ਆਪਣੇ ਵਸਤੂ ਜਗਤ ਤੋਂ ਸੰਕਲਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਆਪਣੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਤਾਂ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੇਕਰ ਦੋਵੇਂ ਬੋਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜਰਨ । ਜੇਕਰ ਬੋਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸੰਚਾਰ ਨੇਪਰੇ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹ ਸਕਦਾ । ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਵਕਤਾ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਰੂਪ 'ਚ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਸੰਚਾਰ ਆਮ ਬੇਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਸਾਹਿਤਕ ਸੰਚਾਰ ਇਸ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤਕ ਸੰਚਾਰ ਸਮੇਂ ਵਕਤਾ (ਸਾਹਿਤਕਾਰ) ਗੈਰ ਹਾਜ਼ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਰੋਤਾ ਅਤੇ ਵਕਤਾ ਆਹਮੋ-ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਥੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੀ ਵਕਤੇ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾ ਵਕਤੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਠਕ ਉਸ ਰਚਨਾ ਨਾਲ ਸਰੋਤੇ ਵਾਂਗ ਵਿਚਰਦਾ ਹੈ। ਇਥੇ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਰੂਪ ਗੱਲ ਬਾਤੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਾ ਹੋ ਕੇ ਇਕ ਤਰਫਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਰੋਮਨ ਜਾਕਬਸਨ ਨੇ ਇਸ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰੂਪ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਇਕ ਸੁਨੇਹੇ ਦੇ ਸੰਚਰਨ ਤੱਕ ਛੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

1.       ਵਕਤਾ

2.       ਸਰੋਤਾ

3.       ਪ੍ਰਸੰਗ

4.       ਸੰਦੇਸ                                 

5.       ਸੰਪਰਕ

6.       ਕੋਡ

ਰੋਮਨ ਜਾਕਬਸਨ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਸਿਸਟਮ ਵਾਂਗ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਸੰਚਾਰ ਮਾਡਲ ਸਾਸਿਓਰ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਮਾਡਲ ਨਾਲੋਂ ਜਟਿਲ ਹੈ