ਉਸਦੇ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਵੀ ਮਹੱਤਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਭਾਸ਼ਕ ਤੱਥ ਕਹਿ ਕੋ ਛੁਟਿਆਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਰਚਨਾ ਪਿਛੇ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾਕਾਰੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸਮੀਖਿਆ ਰਚਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਗ-ਯੁਕਤ ਵਿਆਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਰਚਨਾ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਉਪਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਕ ਸਾਹਿਤਕ ਕਿਰਤ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਕੇਵਲ ਚਿੰਨ੍ਹ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੇ ਮਕਾਨਕੀ ਜਗਤ ਵਿਚ ਨਹੀਂ।"28

ਦੂਸਰੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਰਚਨਾਕਾਰ ਨਾਲੋਂ ਵਿਰਵੀ ਕਰਕੇ ਇਕ ਸੁਹਜ-ਪਾਠ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਚਨਾ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਤੱਤਾਂ ਉਪਰ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਵੇਰਵਿਆ ਨੂੰ ਰਚਨਾ ਬਾਹਰੇ ਕਹਿ ਕੇ ਤੱਜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਹਰ ਪਾਠ ਨੂੰ ਅੰਤਰ ਪਾਠਾਂ (Intertexuality) ਰਾਹੀਂ ਸਮਝਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਆਕਰਣ ਨੂੰ ਉਸਾਰਨ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪਰਿਪੇਖ ਕਾਰਨ ਅਸਲੋਂ ਹੀ ਬੁਰਜ਼ਵਾ ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਦੀ ਹੈ:

ਅਸਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਲਿਖਤ ਪਾਠ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਲੇਖਕ ਤੋਂ ਵਿਛੜੀ ਹੋਈ ਰਚਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਜਾਂ ਇਸਦੇ ਅਰਥ ਉਪਜਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਪਾਠਕ ਉਪਰ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਅਭਿਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ, ਪਾਠਕ ਉਸ ਨੂੰ ਵੈਥ (Content ਵਿਚ ਬਦਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ਲੇਖਕ ਜਾਂ ਬਾਣੀਕਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਇਕ ਸਾਬਦਿਕ ਕਿਰਤ ਹੈ, ਪਾਠਕ ਲਈ ਉਹ ਇਕ ਸੁਹਜ ਪਾਠ ਹੋ ਨਿਬੜਦੀ ਹੈ । ਪਰ ਪਾਠ ਵਿਚ ਅਚੇਤ ਦੂਜੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਤੇ ਪੂਰਵਲੇ ਪਾਠ ਵੀ ਅੰਤਰ-ਪਾਠਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਭਾਵੇਂ ਬਾਣੀ ਜਾਂ ਕਾਵਿ, ਕੋਈ ਵੀ ਪਾਠ ਅੰਤਰ-ਪਾਠਾਂ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਅੰਤਰਪਾਠ ਗਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਰਚਨਾ ਬਹੁਕੋਡੀ (Overcoded) ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।²⁹

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮੀਖਿਆ ਵਿਚ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸਾਹਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਾਰਕਸੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਹੋਈ ਆਲੋਚਨਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੋਲ ਨੂੰ ਉਭਾਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਹੀ ਸਾਰਥਕ ਸਮਝਦੀ ਹੈ। ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਉਪਰੰਤ ਮਾਰਕਸੀ ਆਲੋਚਕ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਉਲੇਖਯੋਗ ਹੈ :

ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਕਾਵਿ ਦੀ ਸੰਚਾਰ ਵਿਧੀ ਦਾ ਪਤਾ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤੇ ਨਵੇਂ ਵਰਗੀਕਰਣ ਤੋਂ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਹਰੇਕ ਕਾਵਿ ਸਿਸਟਮ ਵਰਗੀਕਰਟ ਦਾ ਇਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਵਰਗੀਕਰਣ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਅਤੇ ਭਾਵਾਤਮਕ ਕੋਡਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ। ਉਹ ਸਰਵ ਪ੍ਰਥਮ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਅਧਾਰਾਂ ਤੇ ਲੋਕਾਂ/ਜੋਕਾਂ, ਤਕੜਿਆਂ/ਮਾੜਿਆ. ਸੈਸਕਾਂ/ ਮਿਹਨਤਕਸਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਵੰਡ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਬੁਨਿਆਦੀ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਪੰਰਪਰਾਗਤ ਵਰਗੀਕਰਣ ਨੂੰ ਕੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਧਰਮ, ਜਾਤ, ਰੰਗ, ਨਸਲ, ਦਰਜਾ ਆਦਿ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਵਰਗੀਕਰਣ ਨੂੰ ਜਮਾਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੇ ਮੂਲ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ।³⁰

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਧੀ ਅਪਣਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਮਿਥਿਕ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਪਰਿਪੇਖ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਸਾਰਦਾ ਹੈ । ਉਸਦਾ ਅਧਿਐਨ ਵਰਤੇ ਗਏ