ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਗਹਿਨ ਅਰਥਾ ਵਿਚ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਵਜੋਂ 'ਕਾ ਅਤੇ ਚਿੜੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਸੰਰਚਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਕਾ ਨੂੰ ਸੈਸ਼ਕ ਵਰਗ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਵਰਗ ਵਜੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਤਕਰਾ ਭਰਪੂਰ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਦਾ ਮਿਥਿਕ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਸਾਹਿਤ ਸਾਰਥਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਿਥਿਕ ਕਥਾਵਾਂ ਆਧਾਰਿਤ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਿਆਂ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। "ਮਿਥਿਕ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਂਤਰਿਕ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਸਿੱਟੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਮੂਲ ਚੂਲ ਪੂਰਵ ਵੈਦਿਕ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਵੈਦਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਮੂਲ ਚੂਲ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਮਿਥਿਕ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਉਸਰਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਜੁਗਤ ਆਰੀਅਨ ਸਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਭਿੰਨ ਹੈ । ਮਿਥਿਕ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਇਸ਼ਟ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੂਜਣ ਵਿਧੀ ਆਰੀਅਨ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਦੇ।”³¹

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਜਨਮ ਸਾਖੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਮਨਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵੀ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਉਸਾਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਰੋਲ ਭਾਸ਼ਾਈ ਜੁਗਤਾਂ ਜਾਂ ਮਾਡਲਾਂ ਤਕ ਆਪਣਾ ਅਧਿਐਨ ਸੀਮਤ ਨਾ ਕਰਕੇ ਜਨਮ ਸਾਖੀ ਦੌਰਾਨ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਯੁੱਗ ਨੂੰ ਕਲੇਵਰ ਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਖੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਛਾਣ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਿਆਂ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਸਾਖੀ ਸਾਹਿਤ ਨਿਰੋਲ ਇਤਿਹਾਸ ਨਹੀਂ, ਨਾ ਹੀ ਨਿਰੋਲ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਅੰਗ ਹੈ, ਸਰੀਂ ਇਹ ਤਾਂ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਗਤੀਮਾਨ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਆਪਣੀਆਂ ਰੂਪਾਕਾਰਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਸਦਕਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਯਥਾਰਥ ਨੂੰ ਮਿੱਥਕ, ਤਾਤਵਿਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਢਾਲ ਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਦੌਰ ਦੀ ਅਮੀਰ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਸਾਂਭੀ ਬੈਠਾ ਹੈ ।"³²

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਦੇ ਹੋਰ ਖੋਜ ਪੁਸਤਕਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ, ਹੀਰ ਵਾਰਿਸ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਲੇਖ ਦੀਆਂ ਧਾਰਨੀ ਹਨ। ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਸਿਸ਼ਟ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਮਾਡਲਾ ਨੂੰ ਦੁਵੱਲੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਝ ਕੇ ਅੰਤਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਅੰਤਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ ਭਾਸ਼ਕ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਤਕ ਸੀਮਿਤ ਨਾ ਰੱਖ ਕੇ ਰਚਨਾ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਵੇਖਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮੁਹਾਵਰੇ ਅਤੇ ਕਾਵਿ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾਮੂਲਕ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਘੋਖਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਕੇਂਦਰਿਤ ਮੰਨ ਕੇ ਵੀ ਉਸਦੇ ਮਾਨਵੀ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਗਰ ਭੂਮਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ: "ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ-ਅਧਿਆਤਮਕ ਰੂਪ ਦੁਆਰਾ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀ ਮੱਧਕਾਲੀ ਫਿਊਡਲ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਕਰਮਸ਼ੀਲ ਸਮਾਜਕ, ਮਨੁੱਖ, ਸਮਾਜ, ਸਮਾਜਕ ਵਿਵਸਥਾ ਸਟੇਟ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਸਥਾਪਿਤ ਆਦਰਸ਼ ਦੀ ਵਾਸਤਵਿਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਚੇਤਨ ਸੱਤਾ ਭਾਵੇਂ ਬ੍ਰਹਮ ਨੂੰ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਚੇਤਨ, ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਕਰਮਸ਼ੀਲ ਇਕਾਈ ਸਮਾਜਕ ਮਨੁੱਖ ਅਰਥਾਤ ਜੀਵ ਹੈ ਜਿਹੜਾ