ਪ੍ਰੋ. ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਆਲੋਚਨਾ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਨਾਲੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ 'ਚ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਤਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਸੁਹਜ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵਧੇਰੇ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਰਚਨਾ ਪਾਨ ਉਪਰ ਕੇਂਦਰਿਤ ਰਹਿ ਕੇ ਸਾਹਿਤ ਚਿੱਤਰ ਦੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਪਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਕ੍ਰਮ ਵਿਚ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਿਣਨਯੋਗ ਨਾਂਅ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਹਸਤਾਖਰ ਸਮਝਿਆ ਜਿਸਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵਿਸਤਾਰਿਆ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਰੂਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ । ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰੋ. ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਨੇ (ਜਿਸਦਾ ਨਵੇਂ ਆਲੋਚਕਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ।) ਅਜੇਹਾ ਲੋੜੀਂਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਤੋਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਗਤੀਵਾਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਸੰਕਲਪਾਤਮਕ ਘੇਰੇ ਨੂੰ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਮਕੈਨਿਕੀ ਸੰਕੀਰਣਤਾ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਹੈ ।"⁶⁶

ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਅੰਤਰੀਵੀ ਲੱਛਣਾਂ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੁਤੰਤਰ ਹੱਦ ਉਪਰ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਿਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਆਮ ਪੱਛਮੀ ਆਲੋਚਨਾ ਵਿਧੀਆ ਦੇ ਆਰੋਪਣ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਕਰਕੇ ਸਾਹਿਤ ਸ਼ਾਸਤਰ ਨੂੰ ਉਸੇ ਸਾਹਿਤ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚੋਂ ਖੋਜਣ ਤੇ ਬਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਚੋਂ ਉਸਦੇ ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਪਰਿਪੇਖ ਉਭਾਰੇ ਜਾ ਸਕਣ । ਸਮਦਰਸ਼ਨ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਬੰਧ ਸਿਰਜਣਾ ਤੇ ਸਮੀਖਿਆ ਇਸੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਸਾਹਿਤ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਤੀ ਨਵੀਂ ਚੇਤਨਾ ਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਆਧਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ ਨੇ ਡੂੰਘਾ ਅਧਿਐਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ. ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤਾ ਅਧਿਐਨ ਕਥਨੀ ਸਵੈਵਿਰੋਧ ਸਮਝ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਅੰਦਰਲੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਗਿਆ । ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਪ੍ਰਤੀ ਦੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੌਤ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਮੌਤ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਉਹ ਵਿਦਵਾਨ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਇਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸਨੇ ਸੇਖੋਂ ਆਲੋਚਨਾ ਨੂੰ ਵਿਸਤਾਰਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਤੀਵਾਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹ ਤੋਰਿਆ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ⁶⁷ ਦੀਵਾਨ ਸਿੰਘ ⁶⁸ ਅਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੱਟੀ⁶⁹ ਦਾ ਨਾਂਅ ਉਲੇਖਯੋਗ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਮੱਤ ਦੇ ਉਹ ਚਿੰਤਕ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਉਸਨੂੰ ਕਲਾਕਾਰੀ ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਸਰਣਵਾਦੀ, ਖੰਡਿਤ ਬਿਰਤੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਬਾਹਰੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ, ⁷⁰ ਤਰਲੋਕ ਸਿੰਘ ਕੰਵਰ,⁷¹ਸੁਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂਰ, ⁷² ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ⁷³ ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਂਅ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਰਨਣ ਯੋਗ ਹਨ।

ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਦੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਕਾਵਿ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿਚ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਮਾਰਕਸੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸਾਹਿਤ ਅਧਿਐਨ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਆਧਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਪੁਸਤਕ ਕਾਵਿ-ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਹੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਵਸਤੂ ਅਤੇ ਰੂਪ ਦੇ ਦਵੰਦਾਤਮਕ ਨੈਮ ਬਾਰੇ ਮਾਰਕਸੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਚਰਚਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

"ਸਾਡੇ ਬਹੁਤੇ ਕਵੀ ਇਸੇ ਲਈ ਭਾਵੇਂ ਵਸਤੂ ਪੱਖੋਂ ਕਿਤਨੇ ਵੀ ਯੁੱਧ ਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਣ, ਜੇ ਉਹ ਵਸਤੂ ਦਾ ਅਨੁਸਾਰੀ ਰੂਪ ਲਭ ਵਰਤ ਜਾਂ ਘੜ ਸਕਦੇ -ਜਿਸਦਾ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਅਣਹੋਂਦ 'ਚੋਂ ਉਪਜਦਾ ਹੈ - ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਉਤਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸੁਨੇਹੇ