ਹੈ। ਦੂਸਰਾ ਪਰਿਪੇਖ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਚਿਹਨਕਾਰੀ ਨੂੰ ਨਿਰੋਲ ਭਾਸ਼ਾਈ ਜਾਂ ਸੰਚਾਰ ਜੁਗਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿਧਾਂਤਕ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦਾ ਵਿਖਾਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਸੰਰਚਨਾ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਜਾਂ ਸੰਚਾਰਿਤ ਵਿਆਖਿਆ ਤਕ ਸੀਮਿਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਮਾਡਲਾਂ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਵਿਧੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਨਿਰੋਲ ਨਿਰਪੇਖ ਰੂਪ 'ਚ ਭਾਸ਼ਾਈ ਮਾਡਲਾਂ ਤਕ ਨਹੀਂ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਿਗਿਆਨ ਚਿੰਨ੍ਹਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਿਆਂ ਮਾਨਵੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਸਾਡੀ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਸਿਰਫ ਭਾਸ਼ਾਈ ਸਾਰਥਕਤਾ ਦਾ ਮਸਲਾ ਹੀ ਮੁੱਖ ਸਮਝਦੀ ਹੈ, ਚਿੰਨ੍ਹ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਸਮੁੱਚੇ ਮਾਨਵੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾਈ ਸਾਰਥਕਤਾ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੀ ਸਵੀਕਾਰਦੇ ਹਾਂ । ਸਾਡੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਵੱਖਰੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਨੂੰ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।³⁸ ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਸਾਡੀ ਬੁਰਜਵਾ ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵਿਧੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਹਜ ਸਿਰਜਨਾ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਨਵੀ ਸਰੋਕਾਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦੀ। ਕਲਾ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਸੁਹਜ ਸਿਰਜਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਸੁਹਜ ਸਿਰਜਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਪਈ ਭਾਸ਼ਾ ਉਪਯੋਗਿਤਾ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। "39

ਇਹ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਸਾਹਿਤ/ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਇਕਾਲਿਕ ਅਧਿਐਨ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ. "ਲੋਕਯਾਨ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਧਿਐਨ ਇਕਾਲਕ (Synchronic) ਅਧਿਐਨ ਹੈ। ⁴⁰

ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਪਰਿਪੇਖ ਨੂੰ ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਹਾਰਜਸ਼ੀਲ ਨੇਮਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ ਅਧਿਐਨ ਮਹਿਜ ਭਾਸ਼ਾਗਤ ਮਕਾਨਕੀ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸੰਕਲਪ, ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਖੰਡਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮਾਨਵੀ ਵਿਚਾਰ ਭਾਸ਼ਾਗਤ ਇਕਾਈਆਂ 'ਚ ਸਿਮਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ ਆਲੋਚਕ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਕਲਾਤਮਕ ਸਰਗਰਮੀ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ ਸਗੋਂ ਸੁਚੇਤ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ 'ਚ ਬੁਰਜਵਾ ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਾਵਿ ਸ਼ਾਸਤਰ ਤੋਂ ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼ ਰਚਨਾ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਉਸਦੇ ਸੰਰਚਨਾਤਮਕ ਨੇਮਾ ਨੂੰ ਪਛਾਨਣ ਤੋਂ ਹੈ। ਕਾਵਿ ਸ਼ਾਸਤਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਵਚਨ ਸੰਗਠਨ ਜਾਂ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਥਿਤ ਨੇਮਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨਾ ਹੈ।"⁴¹

ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਪਰਿਪੇਖ ਲਈ ਉਹ ਯਥਾਰਥ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਰਚਨਾ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਅੰਡਰੀਆਂ ਚੀਜਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਸਾਹਿਤਕ ਕਿਰਤਾਂ ਦੀ ਟੁਕੜਾ ਵੰਡ ਆਲੋਚਨਾ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸ਼ਰਤ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਮਾਨਵੀ ਚਿੱਤਰ ਦੀ ਨਿਖੇਧੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਨਿਰਪੇਖ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਸਾਹਿਤ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਪ੍ਰਤੀ ਰੁਚਿਤ ਨਹੀਂ। ਉਸਨੂੰ ਮਾਨਣ ਪ੍ਰਤੀ ਰੁਚਿਤ ਹਾਂ। ਸਾਡਾ ਸਾਹਿਤ ਸ਼ਾਸਤਰ/ਭਾਵਨਾ ਉਪਰ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ ਗਿਆਨਮੁਖ