

ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਕੋਈ ਅੱਖਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਧੁਨੀ ਲਈ ਕਈ ਲੋਕ ਡੀ (D) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਆਰ (R) ਦੀ ਪਰ ਇੰਜ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬੀ ਉਚਾਰਨ ਗੁਰਮੁਖੀ ਰੋਮਨ ਰੋਮਨ
ਫ ਅ ੜ ਫੜ Fad Far
ਰ ਓ ੜ ਰੋੜ Rod Ror
ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਧੁਨੀਆਂ ਹਨ (ਨ) ਅਤੇ (ਣ)। ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਰੋਮਨ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੱਖਰ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਐਨ (N) ਅੱਖਰ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਧੁਨੀਆਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਰੋਮਨ ਲਿਪੀ ਦੀ ਇਸ ਦਸ਼ਾ ਕਾਰਨ (ਨ) ਅਤੇ (ਣ) ਧੁਨੀਆਂ ਦੀ ਵਖਤਰਾ ਵਾਲੇ ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਇਕੋ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ-
ਪੰਜਾਬੀ ਉਚਾਰਨ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਖਤ ਰੋਮਨ ਲਿਖਤ
ਜ ਆ ਨ ਜਾਨ Jan
ਜ ਆ ਣ ਜਾਣ Jan
ਮ ਅ ਨ ਮਨ Man
ਮ ਆ ਣ ਮਾਣ Man
ਇਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫਾਰਸੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਵੀ (ਨ) ਅਤੇ (ਣ) ਧੁਨੀਆਂ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੱਖਰ ਨਹੀਂ ਹਨ । ਇਸ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਕੇਵਲ 'ਨੂਨ' ਅੱਖਰ ਹੀ ਹੈ ਜੋ (ਨ) ਅਤੇ (ਣ) ਦੋਹਾਂ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੋ ਭੁਲੇਖਾ (ਨ) ਅਤੇ (ਣ) ਲਈ ਰੋਮਨ ਦੇ ਐਨ (N) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਉਹੀ ਭੁਲੇਖਾ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ (ਨ) ਅਤੇ (ਣ) ਧੁਨੀ ਲਈ ਫਾਰਸੀ ਦੇ ਅੱਖਰ ਨੂੰਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਫਾਰਸੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਰੂਪ ਇਸ ਲਈ ਇਥੇ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਪਾਠਕ ਇਸ ਲਿਪੀ ਤੋਂ ਜਾਣੂੰ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਮਹਾਂਪ੍ਰਾਣ ਧੁਨੀਆਂ ਅਤੇ ਅਲਪ ਪ੍ਰਾਣ ਧੁਨੀਆਂ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਬੜਾ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਗੁਰਮੁਖ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੱਖਰ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਰੋਮਨ ਲਿਪੀ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਮਹਾਂਪ੍ਰਾਣ ਧੁਨੀਆਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਅੱਖਰ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਲਿਪੀਆਂ ਦੇ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਮਹਾਂਪ੍ਰਾਣ ਧੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਦੋ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਬੜਾ ਅਵਿਗਿਆਨਕ ਵਰਤਾਰ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਧੁਨੀ (ਖ) ਲਈ ਰੋਮਨ ਵਿਚ ਕੇ (k) ਅਤੇ ਐਚ (h) ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ- ਖ- Kh, ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਊ ਇਸ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ 'ਸਿਕਹਾਰ' ਦੇ ਰੋਮਨ, ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਦਾ ਉਚਾਰਨ 'ਸਿਖਾਰ' ਹੋਵੇਗਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਮਹਾਂਪ੍ਰਾਣ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਲਈ ਰੋਮਨ ਲਿਪੀ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਜੋੜ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-
ਪੰਜਾਬੀ ਧੁਨੀ ਰੋਮਨ ਲਿਖਤ ਫਾਰਸੀ ਲਿਖਤ
ਖ ਕੇ + ਐਚ (kh) ਕਾਫ + ਹੇ
ਛ ਸੀ + ਐਚ (ch) ਚੇ + ਹੇ
ਠ ਟੀ + ਐਚ (th) ਟੇ + ਹੇ