ਪ੍ਰੀਤ                        ਪਰੀਤ

ਸ੍ਵੈ ਜੀਵਨੀ                  ਸਵੈਜੀਵਨੀ

ਪਰਸ੍ਵਾਰਥ                  ਪਰਸਵਾਰਥ

(5) ਲਘੂ ਸਵਰਾਂ ਦੇ ਅੱਖਰ- ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਲਘੂ ਸਵਰ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲਗੂ ਸਵਰ ਦਾ ਅੱਖਰ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਲਘੂ ਸਵਰ ਦਾ ਅੱਖਰ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਚਲੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਂਜ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਲਘੂ ਸਵਰ ਦੀ ਥਾਂ ਦੀਰਘ ਸਵਰ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ                          ਉਚਰਿਤ ਰੂਪ

ਜਾਉ                                  ਜਾਓ

ਲਿਆਉ                               ਲਿਆਓ

ਆਦਿ                                 ਆਦ/ਆਦੀ

ਅਧਿਆਇ                            ਅਧਿਆਏ

ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖਕ ਉੱਪਰ ਦਰਜ ਦੋਹਾਂ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਵੇਂ ਇਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਹਲ ਲਈ ਚਾਹੀਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਉਚਰਤ ਰੂਪ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜ ਅਪਣਾਏ ਜਾਣ।

(6) ਫਾਰਸੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ- ਫਾਰਸੀ ਲਿਪੀ ਤੋਂ ਕਈ ਧੁਨੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਚਾਲ ਵਿਚ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਅੱਖਰ ਵੀ ਰੱਖੋ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ- (ਖ਼, ਗ਼, ਫ਼) ਕਈ ਲੇਖਕ ਇਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਅੱਖਰਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕਈ ਲੇਖਕ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਅੱਖਰ ਤਾਂ ਸਹਿ ਧੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਬਿੰਦੀਆਂ ਵਾਲੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ .. ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਦੋ-ਦੋ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।

ਫਾਰਸੀ ਧੁਨੀ-ਅੱਖਰ        ਗੁਰਮੁਖੀ ਮੂਲ-ਅੱਖਰ      

ਖ਼ਤ                         ਖਤ

ਗ਼ਮ                         ਗਮ

ਜੋਰ                         ਜੋਰ

(7) 'ਰ' ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ 'ਨ' ਜਾਂ 'ਣ'- ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਬੁਲਾਰੇ ਸ਼ਬਦ ਅਖੀਰ ਵਿਚ (ਰ) ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ (ਣ) ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਗੋਂ (ਨ) ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਲੇਖਕ ਅਜਿਹੀ ਬਣਤਰ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ 'ਨ' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ 'ਣ' ਦੀ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਵਿਚ ਵਿਤਕਰਾ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਦੋ-ਦੋ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਮਿਲਦੇ ਹਨ-

'ਣ' ਦੀ ਵਰਤੋਂ               'ਨ' ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਕਾਰਣ                      ਕਾਰਨ