1) ਕਰਤੇ ਦੇ ਨਿਖੇਧ

2) ਕਰਮ ਤੇ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਅਨੁਰੂਪਤਾ

3) ਕਰਤੇ ਦਾ ਕਰਨ ਕਾਰਕ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋਣਾ

4) ਕਰਤੇ ਅਤੇ ਕਰਮ ਦਾ ਸਥਾਨੰਤਰ।

ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਵਾਕ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ :

1) ਰਾਮ ਨੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ।

2) ਸੱਪ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ (ਰਾਮ ਦੁਆਰਾ)

ਪਹਿਲਾ ਵਾਕ ਕਰਤਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਕਰਤੇ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਦੂਜਾ ਵਾਕ ਕਰਮਣੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਕਰਤੇ ਦਾ ਨਿਖੇਧ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੋਈ ਹੈ।

ਡਾ. ਹਰਕੀਰਤਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਵਾਚ ਮੰਨੇ ਹਨ :

(ੳ) ਕਰਤਰੀ ਵਾਚ

(ਅ) ਕਰਮਣੀ ਵਾਚ

(ੲ) ਭਾਵ ਵਾਚ

ੳ. ਕਰਤਰੀ ਵਾਚ :

1) ਲੜਕੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ

2) ਲੜਕੀਆਂ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ

ਅ. ਕਰਮਣੀ ਵਾਚ :

1) ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ

2) ਕੁੜੀ ਨੇ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ

ੲ. ਭਾਵ ਵਾਚ :

1) ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ

2) ਰੋਲੇ ਵਿਚ ਸੁੱਤਾ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ।

ਹਰਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਵਾਚ ਵੰਡ ਦਾ ਆਧਾਰ ਵਿਆਕਰਨਕ ਸਮਤਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਰਤਾ ਤੇ ਕਿਰਿਆ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਰਤਰੀ ਵਾਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਰਮ ਤੇ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਮੇਲ ਹੋਵੇ, ਉਦੋਂ ਕਰਮਣੀ ਵਾਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਕਿਰਿਆ ਨਾ ਕਰਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਤੇ ਕਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਭਾਵ ਵਾਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਵਾਚ ਦੀ ਇਹ ਵੰਡ ਬਹੁਤੀ ਵਿਆਕਰਨਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨੋਂ ਹੀ ਵਾਕ ਕਰਤਰੀ ਵਾਕ ਹਨ।

ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਕਰਮਣੀ ਵਾਚ ਹਨ :

(1) ਵਾਕ ਰੂਪ ਕਰਮਣੀ

(2) ਵਾਕ ਕਰਮਈ

(3) ਅਕਰਮਕ ਕਰਮਈ

(4) ਕਿਰਿਆਤਮਕ ਕਰਮਣੀ

1. ਵਾਕ ਰੂਪ ਕਰਮਣੀ :

1) ਤੋਲੀਏ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਧੋਤੇ ਗਏ।