ਉਪਰੋਕਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਾਕ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਉੱਚੀ ਸੁਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਜਿਹੜੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਵਾਚਕ ਵਾਕ ਕੀ, ਕਦ, ਕਦੋਂ, ਕਿਉਂ, ਅਰਥਾਤ ਕ ਵਰਗੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਵਾਚਕ ਅੰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੇ ਨੀਵੀਂ ਸੁਰ ਹੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-
ਕੀ ਉਹ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ੲ) ਵਿਸਮਕ ਵਾਕ- ਵਿਸਮਕ ਵਾਕ ਭਾਸ਼ਾਈ ਬੁਲਾਰੇ ਦੀਆਂ ਮਨੋ-ਬਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਰ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਤੇ ਕੀਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਿਕ ਇਜ਼ਹਾਰ ਸਮੇਂ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸੁਰ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਉਹ ਆ ਗਿਆ ਏ!
(4) ਨਾਸਿਕਤਾ- ਨਾਸਿਕਤਾ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਉਚਾਰਨ ਲਹਿਜੇ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਹੈ। ਮੌਖਿਕ ਸ੍ਵਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾਸਿਕ ਸ੍ਵਰਾਂ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਨਾਸਿਕਤਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਾਗ > ਸਾਂਗ
ਅੱਗ > ਅੰਗ
ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਨਾਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਵਿਧੀਆਂ ਹਨ;
ਬਿੰਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ।
ਟਿੱਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ।
ਬਿੰਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਦੀਰਘ ਸ੍ਵਰਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਬਿੰਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉੱਥੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮਾਤਰਾ ਵਰਣ ਦੇ ਉੱਪਰ ਜਾਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ।
ਸਾਗ > ਸਾਂਗ
ਸੌਗੀ > ਸੌਂਗੀ
ਸੀ > ਸੀਂ
ਟਿੱਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਘੂ ਸ੍ਵਰਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ-
ਸਿੰਘ
ਅੰਗ
ਸੰਘ
ਲੰਘ
ਮਿੰਨੀ
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਸਿਕਤਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਦੋ ਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਿੰਦੀ ਅਤੇ ਟਿੱਪੀ। ਬਿੰਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀਰਘ ਸ੍ਵਰਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਟਿੱਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਘੂ ਸ੍ਵਰਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
5. ਦਬਾ- ਹਰ ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਆਪਣਾ ਉਚਾਰਨ ਪੈਟਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੁਰ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਉਚਾਰਨ ਵਕਫੇ ਦੀ ਖਾਸ ਅਹਮੀਅਤ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਲਾਤਮਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਭਾਵੇਂ ਦਬਾ ਇਕ ਸਾਰਥਕ ਇਕਾਈ
