ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਪੰਜਾਬੀ ਸ੍ਵਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨੇਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ।

ਉੱਤਰ- ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਕੁਲ 10 ਸ੍ਵਰ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ੳ, ਅ, ੲ ਨੂੰ ਸ੍ਵਰ ਮੰਨਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ੍ਵਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤਿੰਨ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕੁਲ 10 ਸ੍ਵਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਨਿਮਨ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ-

ਉ, ਓ, ਊ

ਅ, ਆ, ਐ, ਔ

ਇ, ਈ, ਏ

ੳ, ਅ, ੲ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ 10 ਸ੍ਵਰ ਸਾਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉ, ਅ, ੲ ਸ੍ਵਰ ਵਾਹਕ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ 10 ਸ੍ਵਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੋਂ ਮੁੱਖ ਦੋ ਵਰਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ-

1. ਲਘੂ ਸ੍ਵਰ

2. ਦੀਰਘ ਸ੍ਵਰ

1. ਲਘੂ ਸ੍ਵਰ- ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨੇਮ-

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਲਘੂ ਸ੍ਵਰ ਹਨ। ਇ, ਉ, ਅ। ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਸ੍ਵਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਦੀਰਘ ਸ੍ਵਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੇ ਅਖੀਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਇਨਾਂ ਸ੍ਵਰਾਂ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇ-

ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ— ਇਸ, ਇਧਰ

ਉਸ, ਉਪਰ

ਅੱਕ, ਅਕਸ ਆਦਿ

ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ-

ਮਧੁਰ / ਮ ਅ ਧ ਉ ਰ /

ਘਸੁੰਨ / ਘ ਅ ਸ ਉ ਨ ਨ /

ਸਹਿਰ / ਸ਼ ਅ ਹ ਇ ਰ /

ਨਹਿਰ / ਨ ਅ ਹ ਇ ਰ /

ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ੍ਵਰਾਂ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ੍ਵਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-

ਅਧਿਆਇ

ਬਜਾਇ

ਜਾਉ

ਖਾਉ

ਲਮਕਾਅ

ਸਮਝਾਅ

ਬੇਸ਼ਕ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਚਾਰਨ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਸ੍ਵਰ ਗੈਰਹਾਜ਼ਿਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

2. ਦੀਰਘ ਸ੍ਵਰ- ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨੇਮ- ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ 7 ਦੀਰਘ ਸ੍ਵਰ ਹਨ । ਓ, ਊ, ਆ, ਐ,