ਉਪਰੋਕਤ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ' ਅਕਾਲਕੀ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕੰਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਵਚਨ ਅਤੇ ਹਰ ਲਿੰਗ ਲਈ ਇਕ ਸਾਰ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਾਕਾਂ ਦਾ ਪਿਛਲਾ ਹਿੱਸਾ ਕਾਲਕੀ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕੰਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਜਿਸ ਵਿਚ ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਵਚਨ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕਾਲਕੀ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕੰਸ਼ ਦੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਦਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕਾਲਕੀ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕੰਸ਼ ਦੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਲੀਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਉਪਰੋਕਤ ਖਾਕੇ ਵਿਚ ਕਰਮਵਾਚੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਬਰੈਕਟਾਂ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਮਣੀ (Passive) ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕਰਤਰੀ (Active) ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ।

ਕਿਰਿਆ ਵਾਕੰਸ਼ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਆਉਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕੰਸ਼ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸ਼ਬਦ (Head Word) ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕੰਸ਼ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਮੁੱਖ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਵਿਚਰ ਸਕਦਾ ਹੈ-

ਸਹਾਇਕ ਕਿਰਿਆ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕੰਸ਼ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਮੁੱਢਲੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਮੁੱਖ ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਡਾ. ਪੁਆਰ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ 34 ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਮੁੱਡਲੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੇਠਲੇ ਵਾਕ ਵਿਚ 'ਗਏ' ਮੁੱਢਲੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਹੈ।

(ੳ) ਉਸ ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਗਿਆਂ ਪੂਰੇ ਸੱਤ ਦਿਨ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

ਕਰਮਣੀ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਰਮਵਾਚੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਮੁੱਢਲੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਨਾ ਵਰਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਰਮਵਾਚੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਮੁੱਖ ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਰਮਵਾਚੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਕਾਰਜ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ : 'ਜਾ' ਅਤੇ 'ਹੋ' ਜੋ ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਆਕਰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਰੂਪਾਂਤਰਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹੇਠਲੇ ਵਾਕ ਵਿਚ 'ਜਾਂਦਾ' ਕਰਮਵਾਚੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ:

(ੳ) ਮੁਰਦੇ ਨੂੰ ਦੱਬ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕੰਸ਼ ਵਿਚ ਗਤੀਵਾਚਕ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਸਥਾਨ ਮੁੱਢਲੀ 'ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕ ਵਿਚ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਮੁੱਖ ਕਿਰਿਆ ਵਾਕ ਵਿਚ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਮੁੱਖ ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਪਿਛੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਗਤੀਵਾਚਕ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਕਾਰਜ ਕੇਵਲ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਹੈ 'ਰਹਿ' ਜੋ, ਰਿਹਾ, ਰਹੇ, ਰਹੇ, ਰਹੁ, ਰਹੇਗਾ ਆਦਿ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਵਿਚਰਦਾ ਹੈ। ਹੇਠਲੇ ਵਾਕ ਵਿਚ 'ਰਿਹਾ' ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਹੈ।

ਉਹ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਪੜ੍ਹਦਾ ਰਿਹਾ।

ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਰਿਆ-ਵਾਕੰਸ਼ ਵਿਚ ਸੰਭਾਵਕ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਸਹਾਇਕ ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ ਮੁੱਖ ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਨਹੀਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਮੁਖ ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇਕ ਸੰਚਾਲਕ ਕਿਰਿਆ