ਅੰਤਰਗਤ ਹੀ ਸਥਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚਲਾ ਅੰਤਰ ਮਾਤਰਾ ਪੱਧਰ ਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗਿਣਨਯੋਗ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿਣਨਯੋਗ ਵੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ ਸੰਬੰਧੀ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ?

ਉੱਤਰ- ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਅਗੇਤਰ ਪਿਛੇਤਰ ਲਗਾਕੇ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਘੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ ਜਾਂ ਸ਼ਬਦ ਸਿਰਜਨਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ ਸਿਰਜਨਾ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ World Formation ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ-

(ੳ) ਵਿਉਤਪਤ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ

(ਅ) ਸਮਾਸੀਕਰਨ

(ੳ) ਵਿਉਤਪਤ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ- ਵਿਉਤਪਤ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਧਾਤੂ ਨਾਲ ਅਗੇਤਰ ਪਿਛੇਤਰ ਲਗਾਕੇ ਨਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਘੜ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਰਥਾਤ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਵਧੇਤਰ ਲਗਾਕੇ ਨਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਵਿਉਤਪਤ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸ਼ਬਦ ਘੜਨ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਮਾਸੀਕਰਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਉਤਪਤ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਅਗੇਤਰ ਅਤੇ ਪਿਛੇਤਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਹੀਂ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(1) ਅਗੇਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਹੀਂ

ਅਗੇਤਰ                              ਧਾਤੂ                        ਵਿਉਤਪਤ ਸ਼ਬਦ

ਪਰ                         + ਲੋਕ                     ਪਰਲੋਕ

ਉਪ                          + ਭਾਸ਼ਾ                    ਉਪਭਾਸ਼ਾ

ਪਰ                         + ਦੇਸ                     ਪ੍ਰਦੇਸ

ਅਣ                          + ਥਕ                     ਅਣਥੱਕ

ਕੁ                           + ਲੱਛਣ                   ਕੁਲਛਣ

ਨਿ                            + ਡਰ                              ਨਿਡਰ

ਪਰ                           +  ਉਪਕਾਰ              ਪਰਉਪਕਾਰ

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਗੇਤਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮੇਂ ਨਾਂਵ ਤੋਂ ਨਾਂਵ, ਨਾਂਵ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਨਾਂਵ ਤੋਂ ਨਾਵ

ਪਰ + ਲੋਕ = ਪਰਲੋਕ

ਉਪ + ਭਾਸ਼ਾ = ਉਪਭਾਸ਼ਾ

ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

ਅ + ਭੁੱਲ = ਅਭੁੱਲ

ਨਾਂਵ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

ਕੁ + ਲੱਛਣਾ = ਕੁਲੱਛਣਾ

(2) ਪਿਛੇਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਹੀਂ- ਪਿਛੇਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਵੀ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਧਾਤੂ ਨਾਲ ਪਿਛੇਤਰ ਲਗਾਕੇ, ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਨਾਵ, ਨਾਂਵ ਤੋਂ