ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਨਾਵ ਸ਼ਬਦ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ-

(ੳ) ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਨਾਵ

ਕਰ + ਮ = ਕਰਮ

ਦਰਸ਼ + ਕ = ਦਰਸ਼ਕ

ਸ੍ਰਿਜ + ਕ = ਸਿਰਜਕ

(ਅ) ਨਾਂਵ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

ਯੋਗ + ਈ = ਯੋਗੀ

ਰੋਗ + ਈ = ਰੋਗੀ

ਭੋਗ + ਈ = ਭੋਗੀ

ਸ਼ਰਮ + ਈਲਾ = ਸ਼ਰਮੀਲਾ

ਰੰਗ + ਈਲਾ = ਰੰਗੀਲਾ

(ੲ) ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਨਾਵ

ਭਲਾ + ਈ = ਭਲਾਈ

ਚੰਗਾ + ਇਆਈ = ਚੰਗਿਆਈ

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ + ਤਾ = ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ

ਖਾਸ + ਈਅਤ = ਖਾਸੀਅਤ

ਇਸ ਪ੍ਰਕਗਾਰ ਵਿਉਤਪਤ ਸ਼ਬਦ ਸਿਰਜਨ ਸਮੇਂ ਧਾਤੂ ਨਾਲ ਅਗੇਤਰ ਪਿਛੇਤਰ ਲਗਾਕੇ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ਅ) ਸਮਾਸੀਕਰਨ- ਸਮਾਸੀਕਰਨ ਵਿਚ ਦੋ ਧਾਤੂ ਨੂੰ ਜੋੜਕੇ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਘੜ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਮਾਸੀਕਰਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਸੀਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸਮਾਸ ਉਪਲਬੱਧ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ-

(1) ਮੁਕਤ + ਮੁਕਤ ਧਾਤੂ

(2) ਮੁਕਤ + ਯੁਕਤ ਧਾਤੂ

(3) ਯੁਕਤ + ਮੁਕਤ ਧਾਤੂ

(4) ਯੁਕਤ + ਯੁਕਤ ਧਾਤੂ

(1) ਮੁਕਤ + ਮੁਕਤ ਧਾਤੂਆਂ ਦੇ ਸਮਾਸ- ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਸਾਂ ਵਿਚ ਦੋਵੇਂ ਧਾਤੂ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰ ਧਾਤੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮਿਲਕੇ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ-

ਲੋਕ + ਸਭਾ = ਲੋਕ ਸਭਾ

ਜਲ + ਵਾਯੂ = ਜਲਵਾਯੂ

ਪੌਣ + ਪਾਣੀ = ਪੌਣਪਾਣੀ

ਲੋਕ + ਧਾਰਾ = ਲੋਕਧਾਰਾ

ਭੇੜ + ਚਾਲ = ਭੇੜਚਾਲ

ਗਧੀ + ਗੇੜ = ਗਧੀਗੇੜ

(2) ਮੁਕਤ + ਯੁਕਤ ਧਾਤੂਆਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਤੋਂ ਬਣੇ ਸਮਾਸਾਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਧਾਤੂ ਮੁਕਤ