ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਉਹ ਉੱਚੀ ਸੁਰ ਅਤੇ ਨੀਵੀਂ ਸੁਰ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿਚ ਉੱਚੀ ਸੁਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਰ ਸਭ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਹੈ। ਉੱਚੀ ਸੁਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਣ ਇਸ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ (ਹ) ਦਾ ਵਿਅੰਜਨੀ ਉਚਾਰਨ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਮੱਧ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ । ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਭਾਵੇਂ (ਹ) ਦਾ ਵਿਅੰਜਨੀ ਰੂਪ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ। ਮਾਝ ਦੇ ਲੋਕ ਹਵਾ ਨੂੰ ਵਾ, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਵਾਈਜਾਜ ਆਖਦੇ ਹਨ।

2. ਉਲਟ ਜੀਭੀ ਪਾਸੇਦਾਰ ਧੁਨੀ (ਲ਼) ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਵੀ ਸਭ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਮਾਝੀ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧੁਨੀ (ਲ) ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੇਠਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ-

ਬਾਲ - ਬਾਲ਼

ਦਲ - ਦਲ਼

ਗੋਲੀ - ਗੋਲ਼ੀ

ਪਲ - ਪਲ਼

3. ਮਾਝੀ ਵਿਚ (ਸ, ਸ਼, ਹ) ਧੁਨੀਆਂ ਦਾ ਅੰਤਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਸੜਕ - ਸ਼ੜਕ

ਪੈਸੇ - ਪੈਹੇ

3. ਕਈ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਮਾਝੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ (ਸ) ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਜਿਵੇਂ-

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ - ਏਤਰਾਂ

ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ - ਓਤਰਾਂ

ਇਸ ਨੇ - ਏਹਨੇ

ਉਸ ਨੇ -ਓਹਨੇ

5. ਮਾਝੀ ਵਿਚ (ੜ) ਧੁਨੀ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਵੀ ਹੈ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਗਾੜੀ (ਅੱਗੇ), ਪਛਾੜੀ (ਪਿੱਛੇ) ਬਾਲੜੀ, ਗਾਲੜੀ ਆਦਿ।

ਮਾਝੀ ਦੀਆਂ ਵਿਆਕਰਨਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ

1. ਮਾਝੀ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਕਿਰਿਆ ਪੁਰਖ ਅਤੇ ਵਚਨ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਨ। ਇਥੇ ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-

ਪੁਰਖ             ਇਕਵਚਨ                  ਬਹੁਵਚਨ

ਪਹਿਲਾ           ਹਾਂ                          ਆਂ

ਦੂਜਾ              ਏਂ                           ਓ

ਤੀਜਾ              ਏ                           ਨੇ

2. ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਪੂਰਬੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੇਵਲ ਮਾਝੀ ਵਿਚ ਹੀ ਕੁਝ ਕੁ ਪੜਨਾਵੀਂ ਪਿਛੇਤਰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਸ਼ਬਦ 'ਕੀਤਾਈ' ਵਿਚ'-ਈ' ਪੜਨਾਂਵੀ ਪਿਛੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਪੁਰਖ ਦਾ ਇਕ ਵਚਨੀ ਪੜਨਾਂਵ 'ਤੂੰ' ਸਾਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦ 'ਕੀਤਾਜੇ' ਵਿਚ ਪਿਛੇਤਰ - 'ਜੇ' ਪੜਨਾਂਵ ਤੁਸੀਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

3. ਮਾਝੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਕਈ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭੂਤ ਕ੍ਰਿਦੰਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।